(Αναρχικό Δελτίο, νο 25, Οκτώβρης 2003)
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΛΑΣΗ-ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΕΞΑΡΧΕΙΩΝ
Ενόψει της φιέστας του 2004, οι "αναπλάσεις" των δημόσιων χώρων στην Αθήνα έχουν προσλάβει μορφή λαίλαπας. Πρόκειται για μια εκτεταμένη αναμόρφωση του αστικού τοπίου στα πλαίσια της καπιταλιστικής ανάπτυξης και της εδραίωσης του κοινωνικού ελέγχου, με την Ολυμπιάδα να αποτελεί το μέσο για την απόσπαση συναίνεσης. Άλλωστε, η διαδικασία αξιοποίησης της "μεγάλης εθνικής ιδέας” του 2004 για την υλοποίηση διαχρονικών σχεδιασμών της εξουσίας δεν περιορίζεται στην επέμβαση πάνω στους δημόσιους χώρους, αλλά αφορά ευρύτερα στην επιβολή ενός νέου κοινωνικού μοντέλου, σε όλα τα επίπεδα: από την εμπέδωση της κατοχής του χώρου και του χρόνου από το εμπόρευμα ως την καταστολή και την "αντι"τρομοκρατία. Οι "αναπλάσεις" αποτελούν μέρος της διαδικασίας κατασκευής ασφυκτικότερων κοινωνικών συνθηκών: Η αρχιτεκτονική του ελέγχου, οι αποστειρωμένοι από κάθε στοιχείο αυθορμητισμού χώροι, οι νεκρές ζώνες κατανάλωσης, οι όγκοι τσιμέντου, οι κάμερες παρακολούθησης και η συνεχής αστυνόμευση, είτε εμφανίζονται μέσα από έργα υποτιθέμενης αισθητικής αναβάθμισης είτε με τις περιφράξεις δημόσιων χώρων και την εμπορευματοποίησή τους, έχουν ένα κοινό παρανομαστή: Την προώθηση -μέσω επιβεβλημένων από τα πάνω χρήσεων του
χώρου και πολλαπλών απαγορεύσεων- της αποξένωσης, της αλλοτρίωσης, της συντριβής κάθε δυνατότητας συλλογικής δραστηριότητας και αντίστασης, την ατομική υποταγή του καθενός στους κανόνες της “τάξης και της ασφάλειας”.Πλατεία Εξαρχείων: “η ανάπλαση έρχεται να σβήσει το χαρακτήρα της από τη συλλογική μνήμη, αλλάζοντας τη μορφή της”.
Στις αρχές του Ιούνη ξεκίνησε αιφνιδιαστικά η διαδικασία “ανάπλασης” της πλατείας Εξαρχείων. Ενός χώρου συνυφασμένου με την ιστορικότητα της ριζοσπαστικής αμφισβήτησης της εξουσίας και της κυρίαρχης ιδεολογίας, που αποτέλεσε και εξακολουθεί να αποτελεί σημείο αναφοράς για συνευρέσεις και ζυμώσεις νεολαίων απ’όλη την πόλη. Μιας περιοχής της οποίας η φυσιογνωμία είναι το προϊόν αλλεπάλληλων συγκρούσεων που διαμόρφωναν μια ζωντανή εστία αντίστασης μέσα στα πλαίσια των ευρύτερων κοινωνικοπολιτικών αγώνων. Η ισοπέδωση αυτού του κοινωνικο-πολιτικού χαρακτήρα της πλατείας βρίσκεται άλλωστε στο στόχαστρο των έργων “ανάπλασης” -κόστους 870.000 (!) ευρώ- τα οποία προβλέπουν τον κατακερματισμό του χώρου σε διαφορετικά επίπεδα και την κατασκευή τσιμεντένιων κερκίδων ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο απρόσιτος για ελεύθερη χρήση και ταυτόχρονα να διευκολύνεται η κερδοσκοπική αξιοποίησή του από τα μπαρ-καφετέριες. Με αναμενόμενες τις αντιδράσεις που θα ξεσπούσαν, τα σχέδια κρατήθηκαν μυστικά μέχρι τις 5/6 που εισέβαλαν στην πλατεία τα συνεργεία της εταιρίας “Δικτύωση” η οποία έχει αναλάβει το έργο από το ΥΠΕΧΩΔΕ, τοποθέτησαν περιφράξεις και με μπουλντόζες άρχισαν να ξηλώνουν το πλακόστρωτο, αφήνοντας αλώβητο το χώρο που καταλαμβάνουν τα τραπεζοκαθίσματα των καταστημάτων.
Την ίδια κιόλας μέρα, 50 άτομα εισέβαλαν στο εργοτάξιο, ρίχνοντας τις μεταλλικές περιφράξεις κι αναγράφοντας το σύνθημα “ανάπλαση=καταστολή”. Στις 11/6, δύο σύντροφοι συνελήφθησαν για πρόκληση φωτιάς σε υλικά του εργοταξίου στην πλατεία και καταδικάστηκαν σε 4 μήνες φυλάκισης με αναστολή, ενώ στο δικαστήριο υποστήριξαν ότι ήταν μια πράξη αντίστασης στην ανάπλαση.
Στις 13/6, η Πρωτοβουλία ενάντια στην “Ανάπλαση” διοργάνωσε εκδήλωση με κουκλοθέατρο και συναυλία στην πλατεία, στην οποία προσήλθαν εκατοντάδες κόσμου. Με το τέλος της εκδήλωσης ένα πλήθος ατόμων κατέστρεψε την περίφραξη του εργοταξίου, επιτέθηκε σε παρακείμενα μπαρ, όπως το Vox του Α.Λιβάνη, έστησε πρόχειρα οδοφράγματα και απάντησε με πέτρες στη ρίψη δακρυγόνων και το κυνηγητό από τα ΜΑΤ. Στις 9/7, η Πρωτοβουλία Κατοίκων κάλεσε συνέλευση στο λόφο του Στρέφη, και δημιουργήθηκε έτσι ένα σημείο συνάντησης και επικοινωνίας των αναπτυσσόμενων πρωτοβουλιών αντίστασης στην “ανάπλαση”. Ακολούθησε νέα συνέλευση στις 16/7 μέσα στην πλατεία, με συμμετοχή 200 περιοίκων και θαμώνων της όπου μετά από συζήτηση και ανάγνωση ψηφίσματος ακολούθησαν ενέργειες όπως συμβολική δενδροφύτευση και δολιοφθορές στο εργοτάξιο. Με συντονισμένη εργασία δεκάδων ατόμων ξηλώθηκαν οι στύλοι και τα πλέγματα της περίφραξης, τα σιδερένια και ξύλινα στοιχεία των καλουπιών καθώς και ο σιδερένιος οπλισμός για τα υπό κατασκευή μπετονένια τοιχία και όλα μαζί πετάχτηκαν σε μια βαθιά τρύπα που είχε ανοίξει η εταιρεία μέσα στην πλατεία για την κατασκευή υπόγειας δεξαμενής. Στις 18/7, στήθηκε στη πλατεία γιορτή με λαϊκή κουζίνα, μουσική, κουκλοθέατρο και προβολές ταινιών. Κι ενώ οι κινητοποιήσεις παρεμποδίζουν την πρόοδο των έργων, από τις 23/7 εφαρμόζεται το σχέδιο “στρατιωτικοποίησης” της περιοχής, με την εγκατάσταση πέριξ της πλατείας διμοιριών ΜΑΤ και ΥΜΕΤ, καθώς και ασφαλιτών, σε 24ωρη βάση. Μπροστά στην απουσία συναίνεσης, εμφανίζεται η άσκηση τρομοκρατίας στους αντιστεκόμενους και η απειλή της καταστολής, αποκαλύπτοντας τις προθέσεις του υπουργείου: η “ανάπλαση” πρέπει να επιβληθεί. Την επόμενη μέρα, δίνεται σε μέλη της πρωτοβουλίας που προσέρχονται στο υπουργείο για να διαμαρτυρηθούν η “υπόσχεση” για προσωρινή διακοπή των εργασιών. Παρόλ’αυτά στις 25/7, δύο άτομα θα χρειαστεί να μπουν μπροστά στη μπετονιέρα για να σταματήσουν το συνεργείο, και οι αστυνομικές δυνάμεις εξακολουθούν να θέτουν το χώρο σε κλοιό. Σε καθημερινή όμως βάση συνεχίζονται οι δολιοφθορές.
Στις 28/7 γίνεται νέα συνέλευση στο Στρέφη όπου μέσα από τις διαφορετικές προσεγγίσεις διατρανώνεται η κοινή απαίτηση όλων για αποκατάσταση της πλατείας στην προηγούμενη μορφή της. Ακολουθεί πορεία από το Στρέφη προς την πλατεία, όπου ξηλώνονται και πάλι οι περιφράξεις και καταστρέφονται υλικά των συνεργείων. Στις 29/7, υπό το βλέμμα εξοπλισμένων ανδρών των ΜΑΤ δίνεται συνέντευξη τύπου στην πλατεία με την παρουσία πολλών περιοίκων και θαμώνων. Την επομένη, και κατόπιν των ισχυρών αντιστάσεων, ανακοινώνεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ σε μέλη της πρωτοβουλίας που επανέρχονται
για να διαμαρτυρηθούν, η αναστολή των έργων μέχρι τις αρχές Σεπτέμβρη, δέσμευση που δημοσιεύεται και στον Τύπο. Στις 31/7 μια πορεία περίπου 150 ατόμων ξεκινά από τα Εξάρχεια και στενά παρακολουθούμενη από αστυνομικές δυνάμεις φτάνει έξω από το ΥΠΕΧΩΔΕ στη Λ. Αλεξάνδρας. Τις επόμενες μέρες το εργοτάξιο στην πλατεία διαλύεται και τα συνεργεία αποχωρούν αφήνοντας πίσω τους την πλατεία ανασκαμμένη και κατεστραμμένη.Ταυτόχρονα με την αναστολή των έργων, το ΥΠΕΧΩΔΕ ανακοινώνει στα μέλη της πρωτοβουλίας πως διατίθεται να συζητήσει διορθωτικές προτάσεις σε μια προσπάθεια να κατευνάσει ή και να διχάσει την τοπική κοινωνική αντίσταση μετατοπίζοντας το ζήτημα από το επίπεδο της απαίτησης για αποκατάσταση της ανασκαμμένης πλατείας στο επίπεδο μιας ανούσιας συζήτησης
για τη μορφή που θα μπορούσε να έχει τελικά η "ανάπλαση". Στα μέσα του Σεπτέμβρη, το ΥΠΕΧΩΔΕ ανακοίνωσε ότι δεν επιδέχεται αλλαγών επάνω στο αρχικό σχέδιο της ανάπλασης και την επανέναρξη των εργασιών επάνω στην πλατεία στο επόμενο διάστημα.Να σημειωθεί ότι σ΄όλο το μεσοδιάστημα ομάδες περιοίκων και θαμώνων καθαρίζουν την πλατεία από τα σκουπίδια, κλείνουν τρύπες, απομακρύνουν τα υλικά που άφησαν πίσω τους τα συνεργεία της Δικτύωσης. Με την ανακοίνωση της αναμενόμενης επανέναρξης των εργασιών καλείται και νέα συνέλευση στο Στρέφη όπου παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις που κατατίθενται, όπως στο ζήτημα των χειρισμών απέναντι στο υπουργείο, επιβεβαιώνεται η κοινή βούληση για αντίσταση και μια Πρωτοβουλία Εξαρχειωτών αναλαμβάνει την διοργάνωση ενός διήμερου
εκδηλώσεων στην πλατεία στις 11-12 Οκτώβρη...Το μήνυμα της τοπικής κοινωνικής αντίστασης είναι καθαρό: Η επιβολή της καταστροφικής ανάπλασης σήμερα στην πλατεία Εξαρχείων κι αύριο στο λόφο του Στρέφη δεν θα γίνει ανεκτή. ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ.
Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε ανυποχώρητοι υπερασπιζόμενοι και οικειοποιούμενοι τους δημόσιους χώρους ενάντια στην εμπορευματοποίηση, τον κοινωνικό έλεγχο και την καταστολή.
Σύντροφοι/ισσες από τον πολι[τισ]τικό χώρο ΗΛΙΟΤΡOΠΙΟ
(Μεσολογγίου 17)
- Ο αγώνας των κατοίκων ενάντια στην εμπορευματοποίηση και την καταστροφή του λόφου Φιλοπάππου (βλ. σχετικά άρθρα στα Αναρχικά Δελτία νο 19, 20 και 21) συνεχίζεται... Το βράδυ της 26ης Σεπτέμβρη, μια μεγάλη ομάδα κατοίκων της ευρύτερης περιοχής έριξε μια ακόμη φορά (την τέταρτη στη σειρά) όλα τα κάγκελα της περίφραξης στη δυτική πλευρά του λόφου στα Άνω Πετράλωνα.
*