(Αναρχικό Δελτίο, νο 23, Iούνης 2003)

Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΛΕΛΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ 37
ΣΤΟ ΣΤΟΧΑΣΤΡΟ ΤΩΝ ΑΡΠΑΚΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΥΤΑΝΙΚΩΝ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ ΑΡΧΩΝ

 

Το τελευταίο διάστημα ήρθε στο φως με αποκαλυπτικό τρόπο η διαδικασία καταστολής της κατάληψης Λέλας Καραγιάννη 37, η οποία έχει εκδηλωθεί από τον Ιούλη του 2002. Τότε, με απόφαση των πρυτανικών αρχών του Πανεπιστημίου Αθηνών -στο οποίο ανήκει το κτίριο από κοινού με το ΕΜΠ και την Σχολή Καλών Τεχνών- είχε διακοπεί απροειδοποίητα η παροχή νερού και είχε δοθεί ανάλογη εντολή για το ρεύμα. Η συγκεκριμένη μεθόδευση στόχευε στην εγκατάλειψη του κτιρίου προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για την οικονομική του εκμετάλλευση με την απόσπαση χρημάτων από τα ευρωπαϊκά κονδύλια, ενώ ταυτόχρονα προβαλλόταν ως επιχείρημα η δήθεν αξιοποίησή του. Απέτυχε όμως χάρη στην κινητοποίηση των καταληψιών και πολλών αλληλέγγυων συντρόφων και φίλων και έτσι, ενάμιση μήνα αργότερα, το Πανεπιστήμιο επανασυνέδεσε το νερό. Δεν επρόκειτο παρά για μια προσωρινή υπαναχώρηση, με τις διεργασίες καταστολής να περνούν στην αφάνεια.

Πέρα από το γεγονός ότι οποιοσδήποτε ισχυρισμός αξιοποίησης ενός κατειλημμένου χώρου που χρησιμοποιείται ήδη για στέγαση και για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών κοινωνικής αντίστασης είναι εκ των πραγμάτων ανυπόστατος, στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι και απροκάλυπτα προσχηματικός. Φτάνει να θυμίσουμε πως το κτίριο της Λ.Κ.37 πέρασε στην κοινή ιδιοκτησία των τριών ιδρυμάτων ως κληροδότημα, με τον δεσμευτικό όρο να διατεθεί για τη στέγαση φοιτητών. Από τότε (1960) δεν έγινε τίποτα σ' αυτή την κατεύθυνση, αντίθετα επιχειρήθηκε από τους ιδιοκτήτες α) η ανατροπή των όρων της διαθήκης ώστε το κτίριο να χρησιμοποιηθεί για άλλους, προφανώς πιο επικερδείς, σκοπούς, πράγμα που απορρίφθηκε δικαστικά και β) να δοθεί αντιπαροχή, που αποφεύχθηκε με την κήρυξή του ως διατηρητέο. Έτσι, παρέμενε εγκαταλειμμένο μέχρι το 1988 που καταλήφθηκε από φοιτητές, εργαζόμενους και άνεργους, οπότε και άρχισε να λειτουργεί ως ένας συλλογικός αυτοοργανωμένος χώρος στέγασης, με ανταγωνιστική προς την εξουσία και το κεφάλαιο κοινωνική και πολιτική δραστηριότητα. Όταν το καλοκαίρι του 2002 οι πρυτανικές αρχές απαίτησαν την εκκένωση του χώρου, λέγοντας πως θα εξασφαλίσουν χρήματα από οικονομικά πακέτα της Ε.Ε. για την "αξιοποίησή" του, πουθενά σ'αυτά τα προγράμματα δεν προβλεπόταν η χρηματοδότηση για στέγαση φοιτητών. Σε συνδυασμό με την αδιαφορία του Πανεπιστημίου για το θέμα, η οποία αποκαλύφθηκε με την εκδίωξη των φοιτητών από τις εστίες του Ζωγράφου ώστε να διατεθούν για τις απαιτήσεις της Ολυμπιάδας, γίνεται φανερό πως η άντληση χρημάτων αποτελούσε εξαρχής αυτοσκοπό. Ενώ ακόμα και στην περίπτωση που αίρονταν τελικά οι όροι της διαθήκης, η τύχη του κτιρίου θα ήταν αυτή πολλών άλλων πανεπιστημιακής ιδιοκτησίας: μίσθωση σε ιδιώτες ή επιχειρήσεις για την αποκομιδή κέρδους.

Πολύ σύντομα οι προφάσεις εγκαταλείφθηκαν και έγινε ορατό πως το ζήτημα της κατάληψης αποτελεί επιπλέον αντικείμενο διαφορετικών οικονομικών και πολιτικών σκοπιμοτήτων, συμπληρωματικών ως προς την επιτακτικότητα της καταστολής. Τον Οκτώβρη του 2002, ο βουλευτής της Ν.Δ. Αθ. Γιαννόπουλος καταθέτει επερώτηση στη Βουλή, εγκαλώντας την κυβέρνηση για τη μη καταστολή της κατάληψης, προτείνοντας στο Πανεπιστήμιο να ακολουθήσει τις συμβουλές της αστυνομίας!

Από τις 27 Απρίλη, ξεκινά στην εφημερίδα Βήμα της Κυριακής μια σειρά δημοσιευμάτων που αφορούν τη διαχείριση της πανεπιστημιακής περιουσίας. Το θέμα ανοίγει ο επίσης βουλευτής της Ν.Δ. Ι.Βαρβιτσιώτης, στην αρχή διατυπώνοντας γενικά ερωτήματα. Στις 4 Μάη επανέρχεται με άρθρο που φέρει τον εύγλωττο τίτλο "Ανεκμετάλλευτα 'φιλέτα' δισεκατομμυρίων" και με το οποίο κατηγορεί το Πανεπιστήμιο για αδιαφορία, μη επικερδή εκμετάλλευση των κληροδοτημάτων και για αδιαφανείς συμβάσεις με την εταιρία Ελληνική Τεχνοδομική. Επίσης τονίζει πως χρειάζεται αλλαγή της νομοθεσίας για τα κληροδοτήματα (η οποία προβλέπει την αυστηρή τήρηση των όρων που θέτει ο δωρητής).

Στο άρθρο αυτό το κτίριο της Λ.Κ.37 αναφέρεται ως "χαρακτηριστικό παράδειγμα αδιαφορίας" του Πανεπιστημίου. Συγκεκριμένα γράφει πως "έχει καταληφθεί εδώ και δέκα περίπου χρόνια από διάφορα υπόπτου προελεύσεως άτομα" ενώ "το Πανεπιστήμιο δεν έχει προβεί εναντίον τους σε καμία ενέργεια αποβολής τους". Στη συνέχεια, ο πρύτανης του πανεπιστημίου Ι. Μπαμπινιώτης σπεύδει να απαντήσει στο Βήμα της Κυριακής της 11/5, υπεραμυνόμενος των συμβάσεων και της γενικής πολιτικής που ακολουθείται στο θέμα των κληροδοτημάτων, η οποία κατ'ομολογίαν του είναι αυτή της ενοικίασης για την είσπραξη μισθωμάτων.

Όσον αφορά το κτίριο της Λ.Καραγιάννη γράφει: "...επανειλημμένως κατά το παρελθόν οι Πρυτανικές Aρχές προσπάθησαν με νομικές διαδικασίες (αιτήσεις προς το Eφετείο Aθηνών κατά τα έτη 1978 και 1998) να τροποποιήσουν τον σκοπό τής διαθέτιδος που θα διευκόλυνε την αξιοποίηση τού ακινήτου. Οι προσπάθειες αυτές δεν τελεσφόρησαν όπως θα επιθυμούσε το Πανεπιστήμιο, νεώτερες δε δυναμικές προσπάθειες τής παρούσας Πρυτανείας (διακοπή υδρεύσεως κ.λπ.) οδήγησαν σε διαμαρτυρίες και καταλήψεις χώρων τού κεντρικού Πανεπιστημίου. Hδη η Πρυτανεία τού Πανεπιστημίου Aθηνών έχει ζητήσει με έγγραφό της προς τις Πρυτανείες τού Eθνικού Mετσόβιου Πολυτεχνείου και τής Aνωτάτης Σχολής Kαλών Tεχνών, που είναι συνιδιοκτήτες, να αναλάβουν από κοινού νέες προσπάθειες αντιμετώπισης τού προβλήματος."

Ακολουθεί νέο δημοσίευμα του Βαρβιτσιώτη στις 18/5, με το οποίο περνά και σε συγκεκριμένες προτάσεις, κατηγορώντας τον πρύτανη πως "καταναλώνει πολύ μελάνι για να μνημονεύσει τις ενέργειες που έχουν γίνει για την αποβολή των καταληψιών αλλά παραλείπει να αναφέρει αν έγινε αγωγή εξώσεως που είναι η πιο αποτελεσματική ενέργεια". Ενώ σχετικά με τις διαμαρτυρίες που προκάλεσε η διακοπή του νερού ρωτά: "Παραδέχεται ο κ. Πρύτανης ότι η οποιαδήποτε έκνομη ενέργεια, συνοδευόμενη μάλιστα από άλλη δεύτερη έκνομη πράξη, αρκεί για να αδρανοποιήσει τις πρυτανικές αρχές;"

Τελευταίο επεισόδιο αυτής της δημόσιας αλληλογραφίας αποτελεί η ανταπάντηση του πρύτανη στις 25/5 όπου ανάμεσα σε άλλα λέει: "Πώς να κάνουμε "αγωγή εξώσεως" σε καταληψίες, στους οποίους οι τρεις ιδιοκτήτες ουδέποτε μίσθωσαν το κτήριο ούτε έχουν μαζί τους άλλη συμβατική σχέση; (...) Μάλιστα επειδή η Αστυνομία στην οποία απευθυνθήκαμε για να ασκήσουμε διεκδικητική αγωγή μας διαβεβαίωσε ότι "δεν κατοικεί κανείς στο κτήριο", θα έπρεπε η αγωγή να στραφεί κατά αόρατων πνευμάτων! Αντ' αυτού, με έγγραφό μας, όπως εξηγήσαμε, προσπαθούμε ρεαλιστικότερα να κινητοποιήσουμε τους δύο άλλους ιδιοκτήτες για κοινή αξιοποίηση του κτηρίου όσο και όπως το επιτρέπει η βούληση του διαθέτη".

Το είδος του διαλόγου που διεξάγεται δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνειών. Τα προσχήματα αντικαταστάθηκαν από τον χαρακτηρισμό του "φιλέτου" από τη μία μεριά, και από την κατατεθιμένη βούληση εκ μέρους του πρύτανη να καμφθεί κάθε εμπόδιο στις κερδοσκοπικές βλέψεις του Πανεπιστημίου. Ενώ η τελευταία δήλωσή του περί "αξιοποίησης όσο και όπως (!) το επιτρέπει η βούληση του διαθέτη" είναι στάχτη στα μάτια, για να διασκεδαστούν οι εντυπώσεις από την προηγούμενη αναφορά του στους όρους της διαθήκης ως εμπόδιο. Ο "ευγενής στόχος" που θα εξυπηρετήσει η καταστολή δεν είναι άλλος από την χρησιμοποίηση του κτιρίου ως πρόφαση για την απόσπαση χρημάτων. Η διαμάχη εξάλλου μεταξύ βουλευτή και πρύτανη στο ζήτημα των συμβάσεων, αν και δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ποια ακριβώς "υπόπτου προελεύσεως" συμφέροντα εκπροσωπεί ο καθένας τους, είναι ενδεικτική της φύσης της συζήτησης που διεξάγεται.

Απροκάλυπτη υπήρξε και η αγωνία του πρύτανη, ενόψει των πρόσφατων εκλογών στα πανεπιστήμια, να υπερασπιστεί σθεναρά τις κατασταλτικές του προσπάθειες. Οι δηλώσεις του, που συνεχίστηκαν και μετά την επανεκλογή του, επισημοποιούν την ταύτιση των πανεπιστημιακών αρχών με δικαστικές και αστυνομικές μεθόδους καταστολής. Επιπλέον, η δημοσιοποίηση αυτών των προθέσεων, μέσα στο κλίμα της έντονης πολιτικής πίεσης που εκφράζει ο βουλευτής της αντιπολίτευσης, καθώς και της προτροπής να αγνοηθούν οι όποιες αντιδράσεις, όπως εκείνες των φοιτητών που το καλοκαίρι κατέλαβαν πρυτανείες για να δείξουν την αντίθεσή τους στις μεθοδεύσεις εις βάρος της κατάληψης, έχει το χαρακτήρα της εκ των προτέρων νομιμοποίησης των κατασταλτικών κινήσεων και της δημιουργίας εδάφους συναίνεσης.

Πίσω από τα σχέδια καταστολής της Λ. Καραγιάννη βρίσκεται η αντίληψη των πολιτικών και εν γένει των φορέων της εξουσίας πως οι άνθρωποι, οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους, αποτελούν "φιλέτα" προς κατασπάραξη στο όνομα του κέρδους. Βρίσκεται επίσης η αλληλένδετη σχέση του λεηλατικού καπιταλιστικού οράματος με την καταστολή, η οποία ως μορφή οργανωμένης αντίδρασης του κράτους απέναντι σε ανθρώπους και εγχειρήματα που ανταγωνίζονται την υποταγή στην ολοένα εντεινόμενη εκμετάλλευση και την καταπίεση, δεν σταμάτησε ποτέ να στοχεύει τις εστίες κοινωνικής αντίστασης, και ανάμεσα σ' αυτές και την κατάληψη της Λ. Καραγιάννη: Ένα εγχείρημα αυτοοργάνωσης ενάντια στην εκμετάλλευση των κοινωνικών αναγκών, μια προταγματική απάντηση στην εμπορευματοποίηση της στέγης, που γεννά εκατοντάδες άστεγους και καθιστά χιλιάδες νέους, μετανάστες, εργάτες και άνεργους, όμηρους του απάνθρωπου εργασιακού καθεστώτος για την εξοικονόμηση ενοικίων για άθλιους χώρους "ζωής". Ένα χώρο συνάντησης, ζύμωσης και επικοινωνίας, αντιεξουσιαστικών εκδηλώσεων αντίστασης και αλληλεγγύης, όπου φιλοξενούνται συζητήσεις, προβολές, συναυλίες, εκδόσεις, βιβλιοπωλείο κλπ. Γι' αυτή την πολιτική φυσιογνωμία της κατάληψης υπήρξαν και στο παρελθόν τρεις εισβολές της αστυνομίας, το 1994 και 1995, που συνοδεύονταν από την καταστροφή χώρων του σπιτιού, τη σύλληψη και κακοποίηση καταληψιών, και σε μία περίπτωση την ποινική δίωξή τους, με γελοίες προσχηματικές κατηγορίες, οι οποίες κατέπεσαν στο δικαστήριο.

Μέσα στο ευρύτερο κλίμα επιτάχυνσης της καπιταλιστικής επίθεσης και της κρατικής τρομοκρατίας, τα σχέδια καταστολής της Λ.Καραγιάννη δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Ανήκουν στην ξέφρενη διαδικασία ανάπλασης με άξονα την απόσπαση κέρδους με κάθε τίμημα (βλ. περίφραξη του Φιλοπάππου και του πάρκου στο Πεδίο του Άρεως, κατασκευή έργων όπως το ΚΥΤ της ΔΕΗ στον Υμηττό) στο όνομα της "ανάπτυξης" και του "εθνικού στόχου" της Ολυμπιάδας του 2004. Είναι μέρος της γενικότερης εκκαθάρισης του τοπίου από κάθε έκφραση κοινωνικής και ταξικής αντίστασης για την εμπέδωση στην κοινωνία των όρων μιας "ζωής" αιχμάλωτης στα συμφέροντα του κράτους και των αφεντικών.

Αντιστεκόμενοι στην επιβολή αυτής της ασφυκτικής πραγματικότητας, θεωρώντας τους αυτοοργανωμένους κοινωνικούς και πολιτικούς χώρους, στέκια και καταλήψεις, ως ένα ζωτικό μέρος του αγώνα για ελευθερία, και βλέποντας την υπεράσπισή τους σαν μία ακόμα στιγμή αυτού του αγώνα, δεν θα εγκαταλείψουμε το εγχείρημα της Λ.Καραγιάννη 37 στις κερδοσκοπικές και κατασταλτικές ορέξεις των αρπακτικών του Πανεπιστημίου και της πολιτικής εξουσίας. Θα μας βρουν μπροστά τους!

ΚΑΤΩ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ

σύντροφοι από την κατάληψη Λέλας Καραγιάννη 37,
Ιούνης 2003

*

1