CIRCO METROPOLITANO Ένα δρώμενο ενάντια στην Ολυμπιάδα Μια παρέλαση ενάντια στην "ασφάλεια" Ένα θεατρικό σφηνάκι
Ο “χώρος” του Circo Metropolitano Όλοι οι χαρακτήρες του Circo Metropolitano (πολιτικός, επιχειρηματίας, μυστικός πράκτορας, στρατηγός, κάμερα) αναφέρονται σε πτυχές της κυριαρχίας: πολιτική εξουσία, κεφάλαιο, στρατός, μυστικές υπηρεσίες, έλεγχος, καταστολή. Αυτή η επιλογή βασίστηκε στην ανάγκη μιας συνολικής κριτικής απέναντι στην Ολυμπιάδα που αποτέλεσε όχημα για την ένταση της επίθεσης των αφεντικών ενάντια στην κοινωνία σε όλα τα μέτωπα: από την όξυνση του ελέγχου και της καταστολής, τη στρατιωτικοποίηση της καθημερινής ζωής, μέχρι την επιβολή εξοντωτικών ρυθμών παραγωγής και τον ιδεολογικό εκμαυλισμό μέσα από την καλλιέργεια του εθνικισμού και του πατριωτισμού. Θέλοντας να απομυθοποιήσουμε το άτρωτο της δύναμης των αφεντικών (σε μια εποχή ακραίας επίδειξης της δύναμής τους) και να γίνουμε ορατοί στις θορυβώδεις, χαοτικές και απρόβλεπτες συνθήκες του δρόμου, δώσαμε σιγά-σιγά στους χαρακτήρες τη διάσταση παλιάτσων. Το “τσίρκο” -με την μεταφορική έννοια του όρου- χρησιμοποιείται για την κατάδειξη γελοίων καταστάσεων. Αφού η γελοιοποίηση είναι ένα μέσο για την απομυθοποίηση και την απαξίωση, χτίσαμε την ατμόσφαιρα του δρώμενου, οικειοποιούμενοι αυτή τη σημασία του τσίρκου. Η απόφαση να μην εγκλωβιστούμε στην πλοκή μιας συγκεκριμένης ιστορίας και οι απαντήσεις που δώσαμε στα ερωτήματα “ποιοί είναι αυτοί οι τύποι που υποδυόμαστε;”, “ποιά είναι η δραστηριότητά τους;”, “τί σχέση έχουν με την Oλυμπιάδα;” οδήγησαν στη δημιουργία ξεχωριστών σκηνών που, μπαίνοντας σε αλληλουχία, έδωσαν την εικόνα “νούμερων” τσίρκου. Δανειστήκαμε την κυκλική σκηνή του παραδοσιακού τσίρκου για να τη “διακοσμήσουμε” με την κορδέλα της τροχαίας, οριοθετώντας την “κόκκινη ζώνη”, το προνομιακό έδαφος στο οποίο θα κινούνταν μόνο τα πρόσωπα του “τσίρκου”. Διαλέξαμε να ζωντανέψουμε ένα σκοτεινό θέμα με ένα φωτεινό και καυστικό τρόπο. Παράλληλα, θέλαμε να αποκαλύπτουμε διαρκώς τις πραγματικές προθέσεις, τον φόβο και τη γελοιότητα των “ηρώων”. Έτσι το Circo Metropolitano έγινε ένας χώρος αντιθέσεων: τα πρόσωπα του δρώμενου κουβαλούν τα σκηνικά αντικείμενα σε σακούλες σκουπιδιών. Όταν λένε “τρομοκρατία” εκστασιάζονται, όταν λένε “δημοκρατία” θέλουν να καταβροχθίσουν τον κόσμο. Κατά τη διάρκεια μιας άσκησης ετοιμότητας, πανικοβάλλονται μπερδεύοντας την άσκηση με την πραγματικότητα. Μια σημαντική διάσταση του CM ήταν εκείνη που εμφανιζόταν στο τελικό επεισόδιό του, μέ την αποκάλυψη των προσώπων που υποδύονται τους χαρακτήρες του τσίρκου των αφεντικών και τα οποία ασφυκτιώντας μέσα στα κοστούμια του ρόλου τους τα ξεφορτώνονται βίαια για να τα πετάξουν στο σκουπιδοτενεκέ, ενώ χορεύουν και φωνάζουν: “Το τσίρκο των αφεντικών ανήκει στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας!”. Η συνθήκη αυτή επινοήθηκε μέσα από την ανάγκη να δώσουμε ένα αισιόδοξο τέλος στο δρώμενο. Αλλά και μέσα από τη διάθεση να ενοποιηθούμε με τον κόσμο που παρακολουθούσε, ανατρέποντας τη σχέση ανταγωνισμού που είχαμε αναπτύξει απέναντί του σύμφωνα με τα αντικοινωνικά χαρακτηριστικά των πρωταγωνιστών του CM. Καθώς δεν ήταν ένα πραγματικό τσίρκο, το Μetropolitano μας φάνηκε μια αξιόπιστη ονομασία για τις ιδιότητες του δικού μας τσίρκου. Αντλούσε από θέματα της μητρόπολης και θα κινούνταν στο περιβάλλον της. Το CM βασίστηκε στη συλλογική δημιουργία. Ο καθένας επινόησε τα λόγια και το κινησιολογικό μοτίβο του ρόλου που θα υποδυόταν, και όλο το δρώμενο χτίστηκε επάνω σε προτάσεις και ιδέες που τίθονταν στον “κύκλο” και εμπλούτιζαν τη λογική του δρώμενου στην οποία είχαμε συμφωνήσει από κοινού. Η επιλογή μας να δημιουργήσουμε κάτι εξολοκλήρου δικό μας εμπεριείχε αρκετές δυσκολίες: καταρχήν έπρεπε να κινηθούμε μέσα σε αυστηρά προσδιορισμένα χρονικά πλάισια, αφού είχαμε επιλέξει ένα θέμα της επικαιρότητας, ενώ ταυτόχρονα οι περισσότεροι από εμάς δεν είχαν ασχοληθεί ξανά με το θέατρο. Αποτέλεσε όμως, για μας, την αφετηρία μιας συναρπαστικής διαδρομής. Ο πιο αποκαλυπτικός τόπος που επισκεφθήκαμε μέσα από αυτή τη διαδικασία ήταν εκείνος της ελευθερίας να εκφραστούμε με τον τρόπο που θέλαμε πραγματικά. H κύρια μουσική επένδυση του δρώμενου: Bread & Puppet Circus Band Κάθε τσίρκο που σέβεται τον εαυτό του -έστω και μια παρωδία τσίρκου όπως το CM- χρειάζεται μια δυναμική μουσική υποστήριξη. Καθώς δεν είχαμε την πολυτέλεια μιας μπάντας που να παίζει ζωντανά για μας, αναζητήσαμε ένα ηχογραφημένο μουσικό θέμα που να ταιριάζει στο δρώμενο. Επιλέξαμε τελικά μερικά κομμάτια που ενίσχυαν άψογα τα “νούμερά” μας από την μπάντα του θιάσου Bread & Puppet Theatre. Εδώ αξίζει να παραθέσουμε ορισμένα στοιχεία για τον χαρακτήρα και την ιστορικότητα του συγκεκριμένου θιάσου, που έπαιξαν με έναν ιδιαίτερο τρόπο καταλυτικό ρόλο στην επιλογή μας να δανειστούμε τον σαρκαστικό και υπέροχα ζωντανό ήχο της μπάντας του. “Οι παραγωγές του Bread & Puppet Theatre, από το 1960 έως και σήμερα, βρίσκονται σε αντιδιαστολή με αυτό που ορίζεται σαν θέατρο στις ΗΠΑ, τόσο επειδή το εκφραστικό μέσο είναι η μάσκα και η κούκλα, όσο και λόγω του ότι ο συγκεκριμένος θίασος έχει επιλέξει να αφηγείται κατεξοχήν πολιτικο-κοινωνικά γεγονότα ή οράματα, εντάσσοντάς τα όχι σε ένα συμβατικό καλλιτεχνικό χώρο αλλά στην ανοιχτή δράση του δρόμου. Το Bread & Puppet Theatre, χρησιμοποιώντας την παραδοσιακή πρακτική της παρέλασης σαν μορφή πολιτικής τέχνης, δρα συνειδητά ανεξάρτητα από τις τάσεις και τις επιθυμίες της εμπορικής διασκέδασης και τη δύναμη των ΜΜΕ. Είτε δημιουργεί ή προκαλεί το ίδιο γεγονότα είτε λαμβάνει μέρος στη γενικότερη ριζοσπαστική-πολιτική δράση. Επανακαταλαμβάνει τον δρόμο και διακόπτει την παραγωγική λειτουργία του.” “Μερικές φορές, μαζί με την παράσταση με τις κούκλες, σας προσφέρουμε ένα κομμάτι ψωμί, γιατί το ψωμί και το θέατρό μας πάνε μαζί. Εδώ και πολύ καιρό, η θεατρική τέχνη έχει διαχωριστεί από το στομάχι. Οι αρχαίες λειτουργίες του να ψήνεις, να τρως και να προσφέρεις ψωμί έχουν ξεχαστεί. Το ψωμί σάπισε (...). Το ψωμί θα σας θυμίσει το Μυστήριο του φαγητού. Θέλουμε να καταλάβετε ότι το θέατρο δεν είναι ένα εγκαθιδρυμένο σχήμα, ούτε ένας τόπος εμπορίου όπου πληρώνει κανείς για να αγοράσει κάποιο αγαθό. Το θέατρο είναι διαφορετικό. Μοιάζει με το ψωμί. Είναι μια αναγκαιότητα.” H μπάντα του Β&P δημιουργήθηκε στα πλαίσια του Domestic Resurrection Circus, του μακροβιότερου κουκλοθεατρικού γεγονότος των ΗΠΑ, που διεξαγόταν κάθε χρόνο από τις αρχές τις δεκαετίας του ΄70 μέχρι το 1998 στη φάρμα του θιάσου στο Vermont. Την τελευταία χρονιά της διοργάνωσης παρακολούθησαν το DRC περίπου 50.000 άνθρωποι.