Στη Χιλή, μια από τις ισχυρότερες οικονομίες της Λατινικής Αμερικής, σημειώνεται τα τελευταία χρόνια μία ένταση των αντικρατικών αγώνων. Μαθητές, φοιτητές, ριζοσπαστικοί νεολαίοι και εργαζόμενοι, καθώς και ιθαγενικές ομάδες, όπως οι Μαπούτσε, διεξάγουν συνεχείς και ιδιαίτερα μαχητικές επιθέσεις ενάντια στο Χιλιανό κράτος και τους θεσμούς επιβολής της "δημοκρατίας" του.

Το 1990, σε δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε στη χώρα, ο Πινοσέτ ηττήθηκε και αποχώρησε από την εξουσία. Το γεγονός αυτό προβλήθηκε πανηγυρικά ως μετάβαση στη δημοκρατία. Στην πραγματικότητα όμως οι νόμοι του Πινοσέτ και γενικά οι δομές της δικτατορίας επιβιώνουν ακόμα σε μεγάλο βαθμό. Οι αντι-τρομοκρατικοί νόμοι που εγκαινιάστηκαν από τον Πινοσέτ εξακολουθούν να επιβάλονται από το εθνικό αστυνομικό σώμα, τους Καραμπινιέρους - τις ίδιες αστυνομικές δυνάμεις που διέπρατταν τα βασανιστήρια και τις απαγωγές κατά τις δεκαετίες του '70 και του '80.

Σε αυτά τα πλαίσια Δημοκρατίας, σήμερα, στη Χιλή, οι πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού συνεχίζουν να υποβαθμίζουν το περιβάλλον, καταστρέφοντας αρχέγονους παγετώνες και δάση, και να διευρύνουν το χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς. Η χώρα βιώνει καθημερινά τον κοινωνικό πόλεμο, που φέρνει τους φτωχούς και τους καταπιεσμένους αντιμέτωπους με την άρχουσα τάξη. Οι δυνάμεις της καταστολής χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ, τις φυλακές και την αστυνομία εναντίον όλων εκείνων που εξακολουθούν να αγωνίζονται για κάτι πολύ περισσότερο από τη χρεοκοπημένη δημοκρατία που αποτελεί το μανδύα της δικτατορίας στη σημερινή Χιλή.

Τα τελευταία χρόνια, μετά την εκλογή της Michele Bachelet του "Σοσιαλιστικού" Κόμματος, έχει υπάρξει κλιμάκωση των αντικαπιταλιστικών και αντικρατικών αγώνων. Οι διαδηλώσεις της Πρωτομαγιάς μετατρέπονται σε μάχες με την αστυνομία. Καραμπινιέροι εναντίον αναρχικών, ριζοσπαστικών φοιτητών, εργαζομένων, ακτιβιστών Μαπούτσε και παιδιών που ζουν στους δρόμους. Οι γενικευμένες λεηλασίες και ο εμπρησμός του Προεδρικού Μεγάρου -"La Moneda"- την Πρωτομαγιά του 2007, έφεραν αυτές τις μάχες στο διεθνές προσκήνιο. Ενώ το 2006 διήρκεσε για πολύ καιρό ένας ιδιαίτερα μαχητικός αγώνας μαθητών οι οποίοι "έκλεισαν" τα σχολεία και τα Πανεπιστήμια σε όλη τη χώρα. Η νεολαία των λυκείων, πετώντας πέτρες, απέκλεισε το κέντρο της πρωτεύουσας Σαντιάγο, υψώνοντας οδοφράγματα στην κεντρική λεωφόρο και συγκρουόμενη με τις αστυνομικές δυνάμεις για ώρες.

Στις 29 Μάρτη του ίδιου έτους, συνελήφθη και χτυπήθηκε άγρια από τους Καραμπινιέρους ο νεαρός αναρχικός Μαπούτσε Jhonny Cariqueo Yanez, μετά από ταραχές στους δρόμους για την "Ημέρα της Αγωνιζόμενης Νεολαίας", μία ημέρα μνήμης για τους νέους που σκοτώθηκαν στον ένοπλο αγώνα κατά του Πινοσέτ. Ο Jhonny υπέκυψε λίγες μέρες αργότερα στα τραύματά του.

Μαπούτσε ονομάζονται οι ιθαγενείς που ζουν στην κεντρική και νότια Χιλή, όπως και στην Αργεντινή. Η καρδιά των παραδοσιακών εδαφών Μαπούτσε, η Αραουκανία ή Ngulu Mapu, βρίσκεται κοντά στην χιλιανή πόλη του Τεμούκο και εκτείνεται μέσα από τα τροπικά δάση της νότιας Χιλής και τις χιονισμένες κορφές των Άνδεων ως τη γη που ανήκει σήμερα στην Αργεντινή.

Οι Μαπούτσε έχουν μακρά ιστορία αντίστασης. Στη Μάχη του Ποταμού Maule απέτρεψαν την επέκταση της Αυτοκρατορίας των Ίνκας. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της ισπανικής κατάκτησης, η αντίστασή τους αποδείχτηκε τόσο ισχυρή που οι Ισπανοί κατακτητές δεν κατάφερναν να εισέλθουν σε ορισμένες περιοχές ακόμα και 300 χρόνια μετά τις πρώτες τους προσπάθειες να υποτάξουν το λαό των Μαπούτσε. Τελικά, το χιλιανό κράτος "ανάγκασε" ορισμένους αρχηγούς Μαπούτσε να υπογράψουν συνθήκη με την οποία τα εδάφη της Αραουκανίας ενσωματώνονταν στη Χιλή. Όπως και σε πολλές άλλες χώρες, η ενσωμάτωση των ιθαγενών Μαπούτσε στο σύγχρονο κράτος οδήγησε άμεσα στην απόπειρα καθυπόταξής τους. Η πείνα και οι ασθένειες αποδεκάτισαν το λαό των Μαπούτσε. Ορισμένες εκτιμήσεις μιλούν για μείωση του πληθυσμού των Μαπούτσε από το μισό εκατομμύριο στις 25.000 μέσα σε μία μόλις γενιά! Οι ιθαγενείς τέθηκαν υπό περιορισμό σε ρεζέρβες -recucciones, παρόμοιες με το σύστημα που επικρατεί και στις ΗΠΑ-, ενώ η μικρής κλίμακας οικονομία των Μαπούτσε καταστράφηκε και τα παραδοσιακά κοσμήματά τους, φτιαγμένα από πολύτιμο ασήμι, λεηλατήθηκαν και μεταφέρθηκαν στα θησαυροφυλάκια του Χιλιανού κράτους. Οι περισσότεροι Μαπούτσε εξακολουθούν να ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχιας, περιθωριοποιημένοι στη Χιλιανή κοινωνία, μέχρι σήμερα.

Η αυξανόμενη τα τελευταία χρόνια εκμετάλλευση των παραδοσιακών εδαφών Μαπούτσε από χιλιανές και πολυεθνικές μεταλλευτικές εταιρείες και επιχειρήσεις ξυλείας οδήγησε σε έκρηξη της ιθαγενικής αντίστασης και στην ένταση της καταστολής σε βάρος των Μαπούτσε και των υποστηρικτών τους. Στην περιοχή που οι Χιλιανοί αποκαλούν Αραουκανία δρουν σήμερα εταιρείες Ιαπωνικών και Ελβετικών συμφερόντων, αν και οι δύο κυριότερες δασικές εταιρείες είναι χιλιανής ιδιοκτησίας. Στη γη των Μαπούτσε οι εταιρείες έχουν φυτέψει εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα πεύκης του Μοντερρέι (pinus radiata) και ευκάλυπτου - είδη μη ενδημικά στην περιοχή, τα οποία απορροφούν τεράστιες ποσότητες νερού και απαιτούν εξίσου μεγάλες ποσότητες λιπάσματος. Η εξαγωγή ξυλείας προς τις ΗΠΑ, η οποία προέρχεται σχεδόν εξολοκλήρου από τη συγκεκριμένη περιοχή του νότου, αποφέρει περίπου 600 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο, και το ποσό αυτό συνεχώς αυξάνεται. Μέσα σε ιερές για τους Μαπούτσε περιοχές των εδαφών τους έχουν κατασκευαστεί αυτοκινητόδρομοι. Έχουν επίσης πουληθεί δικαιώματα υλοτόμησης για τα δάση, η γη των Μαπούτσε έχει παραχωρηθεί σε δασικές επιχειρήσεις και στην περιοχή αναπτύσσονται εκτροφεία σολομού. Απέναντι στις συνεχόμενες παραβιάσεις της αυτονομίας τους, και απέναντι στον υποβιβασμό τους σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας από τον χιλιανό καπιταλισμό, έχει υπάρξει ένα πλήθος απαντήσεων.

Στις περιοχές των Μαπούτσε έχουν αρχίσει και πάλι να δρουν ακροδεξιές παραστρατιωτικές ομάδες υπό την καθοδήγηση των πλούσιων γαιοκτημόνων. Αγωνιστές Μαπούτσε έχουν χτυπηθεί, πυροβοληθεί και σκοτωθεί από στρατιωτικοποιημένες αστυνομικές ομάδες. Το Νοέμβρη του 2002, καραμπινιέροι που εισέβαλαν σε κατειλημμένο αγρόκτημα πυροβόλησαν και σκότωσαν τον 17χρονο Alex Lemun. Και στις 3 Γενάρη του 2008, δολοφονήθηκε από καραμπινιέρους ο 22χρονος αναρχικός Μαπούτσε Matias Catrileo Quezada, κατά τη διάρκεια κατάληψης γης κοντά στην πόλη του Vilcun. Ο Matias δέχτηκε ριπή πυροβολισμών από τα όπλα των καραμπινιέρων.

Σε αυτό το κλίμα της αυξανόμενης έντασης, αυτόνομοι αναρχικοί πυρήνες και ριζοσπάστες Μαπούτσε έχουν αρχίσει να οργανώνονται για να επιτεθούν στο χιλιανό κράτος, με σκοπό να δημιουργήσουν περαιτέρω ρήξεις μέσα στη χιλιανή κοινωνία. Ένα ισχυρό ορατό κίνημα που χρησιμοποιεί τακτικές όπως είναι οι πορείες, τα μαύρα μπλοκ και οι αποκλεισμοί δρόμων, πρόσφατα άρχισε να συνοδεύεται και από "αόρατες" τακτικές, καθώς ριζοσπαστικοί αγωνιστές προχωρούν σε βομβιστικές επιθέσεις και απαλλοτριώσεις για να στηρίξουν τον αγώνα των Μαπούτσε και να εκδικηθούν τη βία του κράτους.

Είναι δύσκολο να πει κανείς τι επιφυλάσσει το μέλλον για τη Χιλή. Δεν υπάρχουν σημάδια ότι η άρχουσα τάξη θα σταματήσει την επίθεσή της, και, παρά την εντεινόμενη καταστολή, όλοι όσοι αντεπιτίθενται φαίνεται ότι θα συνεχίσουν να αγωνίζονται. Οι νεότερες γενιές που μεγάλωσαν στην μετά-Πινοσέτ εποχή φαίνονται να αναγνωρίζουν σε μεγάλο βαθμό την πλούσια ιστορία αντίστασης που έχουν κληρονομήσει, και να διαθέτουν επίσης αρκετή οργή για εκείνους που θέλουν να τους παρουσιάζουν ως εγκληματίες για να τους συντρίψουν.

Ο αριθμός των κρατούμενων αυξάνει επίσης μέσα σ' αυτή τη συνεχιζόμενη σύγκρουση. Είναι σημαντικό να εστιάσουμε την προσοχή μας στους αγώνες που ξεσπούν στη Χιλή για να μπορέσουμε να τους υποστηρίξουμε και να κατανοήσουμε όσα συμβαίνουν εκεί. Να αναδείξουμε επίσης το ζήτημα των πολυεθνικών εταιρειών (όπως η Benetton) που διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στην οικολογική καταστροφή και την καταστολή που επικρατεί στην "Δημοκρατική" Χιλή.

Τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές κινήσεις αλληλεγγύης σε άλλες χώρες. Αναρχικοί και νεολαίοι Μαπούτσε στη γειτονική Αργεντινή απέκλεισαν κατάστημα χιλιανών συμφερόντων στο Μπουένος Άιρες, κλείνοντας τις πόρτες με αλυσίδες, σε ένδειξη αλληλεγγύης με τους πολιτικούς κρατούμενους Μαπούτσε. Στην Ουρουγουάη πετάχτηκαν μπογιές στη χιλιανή πρεσβεία στο Μοντεβιδέο και στην πρόσοψή της γράφτηκαν συνθήματα για την απελευθέρωση των φυλακισμένων Μαπούτσε. Στην Αθήνα πυρπολήθηκε το αυτοκίνητο του χιλιανού προξενείου απ’ την ομάδα Μαχητική Αλληλεγγύη, σε ένδειξη αλληλεγγύης με την απεργό πείνας Patricia Troncoso. Ελπίζουμε ότι οι δράσεις αλληλεγγύης θα συνεχιστούν, μαζί με τον συλλογικό αγώνα των Μαπούτσε και των αναρχικών συντρόφων τους, εξακολουθώντας να απειλούν την κοινωνική νομιμοποίηση του χιλιανού κράτους.

Σημείωση: Την νύχτα της 23ης Μάη ‘09 σκοτώθηκε ο αναρχικός Mauricio Morales Duarte από την πρόωρη έκρηξη βόμβας που μετέφερε σε σακίδιο με το ποδήλατό του κοντά στη Σχολή της Gendarmeria (Χιλιανά ΜΑΤ) στη λεωφόρο Matta, στο Σαντιάγο.

*