Το τέλος του διπολισμού με την κατάρρευση των μαρξιστικών καθεστώτων εξουσίας στην Ανατολική Ευρώπη συνδυάστηκε με μια συντριβή της αξιοπιστίας και έτσι με μια εκκωφαντική απουσία κάθε ετεροκαθοριζόμενης μέσα στο διπολικό περιβάλλον επαναστατικής προοπτικής. Η καθολική κυριαρχία του νεοφιλελεύθερου δυτικού μοντέλου υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ συμπίπτει με εκτεταμένα φαινόμενα σύγχυσης και απογοήτευσης αφενός, αναποτελεσματικότητας και παρελθοντολογίας αφετέρου.

Σε αυτές τις συνθήκες η προσχηματική οικειοποίηση ιστορικών αναφορών και αιτιάσεων του απελευθερωτικού προτάγματος -ανθρώπινα δικαιώματα, φτώχεια κτλ...- μετατρέπονται ταχύτερα και ασφαλέστερα σε όχημα της σύγχρονης πλανητικής κυριαρχίας, παραχαράσσοντας κάθε νόημα και αξία του αιτήματος της παγκόσμιας ελευθερίας. Ως προς αυτό οι απολογητές της νεοταξικής βαρβαρότητας στη Σερβία, από τον Λεβί-Στρως μέχρι τον Κον Μπεντίτ είναι η καλύτερη απόδειξη.

Προφανώς, συζητώντας για την παγκοσμιοποίηση της κυριαρχίας και λαμβάνοντας υπ’όψιν τη μυθολογία που συνοδεύει τον όρο σήμερα, αντιλαμβανόμαστε τον διαρκή κίνδυνο τόσο της υπερτίμησης ή από την άλλη της υποτίμησης των εξουσιαστικών σχεδίων και της αποτελεσματικότητάς τους.

Κανείς λοιπόν δεν θα έπρεπε από τη μία να παραγνωρίζει την προσπάθεια των κυρίαρχων να προσδώσουν στρατηγικό νόημα και περιεχόμενο στην κατεύθυνση της εδραίωσης και επέκτασης της “νέας” κυριαρχίας τους. Οι καθεστωτικές λεγόμενες “δεξαμενές εγκεφάλων”, τα ιδρύματα κατήχησης του συστήματος δηλαδή, αγχωμένα επιχειρούν να καλύψουν το κενό ερμηνεύοντας και προτείνοντας τις νέες εξελίξεις. Η πρωταρχικότητα της μεταβιομηχανικής οικονομίας, ο μονόδρομος της αντιπροσωπευτικής κοινοβουλευτικής δικτατορίας, η πολύχρωμη πολιτισμική ομοιομορφία, είναι το μήνυμα που αποπνέουν και υπηρετούν οι κάθε λογής Φουκογιάμα ή Χάντιγκτον.

Από την άλλη όμως ένα σύστημα που για την επιβίωσή του στηρίζεται καταφανώς στην πράξη από την επιθετική στρατιωτική ισχύ, τον οικονομικό εκβιασμό, την οικολογική παραμόρφωση και τον καθημερινό εκμαυλισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας δεν μπορεί να πατά ποτέ καλά στα πόδια του.

Ας τελειώνουμε λοιπόν με τους εξουσιαστικούς μύθους, ας ξεπεράσουμε όμως ταυτόχρονα κι όσους αντιεξουσιαστικούς μας εμποδίζουν να δούμε και να πράξουμε σωστότερα.

Η θεαματική ανάπτυξη της τεχνοεπιστήμης, η έκρηξη της πληροφορικής, της ρομποτικής, της γενετικής και της βιοτεχνολογίας αναμφίβολα μας εισάγουν σε μια νέα εποχή όπου οι αντικειμενικές δυνατότητες πλανητικής κυριαρχίας των πολυεθνικών αφεντικών μάς φαντάζουν ευνοϊκές.

Η πληροφορική και πληροφορικοποίηση όλων των συστημάτων που μεταλλάσσει την κοινωνία σε κοινωνία δικτύων και η βιοτεχνολογία η οποία υπόσχεται να θρέψει τα δισεκατομμύρια του πλανήτη μέσω γενετικά μεταλλαγμένων τροφίμων αλλά και να παρέμβει στην γενετική δομή του ανθρώπου, είναι η νέα απάντηση του συστήματος κυριαρχίας στην κλιμάκωση των αδιεξόδων τα οποία το ίδιο παρήγαγε στο εσωτερικό του.

Ταυτόχρονα συμβαίνει το ιστορικά ανεπανάληπτο: μετά από μια μακρά περίοδο στάσιμης εν πολλοίς κερδοφορίας, με μια οικονομία που οδεύει από το κακό στο χειρότερο, όπου η παραδοσιακή βιομηχανική και αγροτική παραγωγή βρίσκεται σε ύφεση, ξαφνικά πριμοδοτείται και εκτινάσσεται η μέθοδος της γενικευμένης κερδοφορίας: το χρηματιστήριο. Τα χρήματα γεννούν χρήματα άσχετα και πέρα από τη συγκεκριμένη κερδοφορία εταιρειών, πέρα και από την κλασική απόσπαση υπεραξίας από τους εργαζόμενους, άσχετα δηλαδή από το επίπεδο της λεγόμενης “πραγματικής οικονομίας”, στέλνοντας στο καναβάτσο όλες τις κλασικές μαρξιστικές αναλύσεις, επιβεβαιώνοντας τα πιο τρελά όνειρα των νεοφιλελεύθερων!

Η παρούσα λοιπόν χρηματιστηριοποίηση και πληροφορικοποίηση του καπιταλισμού στοχεύει στην υπέρβαση των αδιεξόδων. Μέσω του χρηματιστηρίου επιχειρεί να διευρύνει τους μηχανισμούς αξιοποίησης και απόσπασης του κέρδους σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ μέσω της πληροφορικοποίησης προσπαθεί να ανεβάσει το επίπεδο της παραγωγικότητας της εργασίας, δημιουργώντας νέες πηγές υπεραξίας, μειώνοντας ταυτόχρονα τη χρήση πρώτων υλών και τα οικολογικά αδιέξοδα που δημιουργεί ο καταναλωτικός καπιταλισμός.

Εδώ στηρίζονται οι διεθνείς οργανισμοί τύπου Παγκόσμιας Τράπεζας, ΔΝΤ, G7 που συσκέπτονται ξανά και ξανά εξελίσσοντας τις παραδοσιακές μορφές εκμετάλλευσης και κυριαρχίας, ρυθμίζοντας τους νέους όρους της αχαλίνωτης κερδοφορίας της παγκόσμιας πλουτοκρατίας, διαμοιράζοντας την πίτα της παγκόσμιας εξουσίας.

Οι παρεκκλίσεις από τον μονόδρομο που με αλαζονικό τρόπο για άλλη μια φορά διακηρύσσουν και απαιτούν απαγορεύονται. Και αν υπάρχουν, όποια μορφή κι αν διαθέτουν, οι αιματοβαμμένοι συμμαχικοί ΝΑΤΟϊκοί μηχανισμοί ταχείας επέμβασης συνήθως από τον αέρα σε συνεργασία με τις χερσαίες δυνάμεις των διεθνών ΜΜΕ αναλαμβάνουν το έργο της συμμόρφωσης, δηλαδή της υποταγής.

Βρισκόμαστε σε μια φάση όπου οι ΗΠΑ, που σε επίπεδο παραδοσιακής βιομηχανικής παραγωγής (π.χ. αυτοκινητοβιομηχανία) δύσκολα μπορούν να ανταγωνιστούν κράτη όπως η Γερμανία ή η Ιαπωνία, επιβάλλουν ωστόσο την ηγεμονία τους στηριζόμενες στην κυριαρχία της αμερικάνικης πολιτισμικής βιομηχανίας (τηλεόραση, κινηματογράφος -CNN, Time Warner κλπ.), φυσικά στην πληροφορική (λογισμικό, βιοτεχνολογία, επιχειρήσεις τύπου Microsoft, Intel, εταιρείες για Internet κλπ.), ενώ δεν διαπραγματεύονται τον έλεγχο του πετρελαίου και του εμπορίου όπλων.

Από αυτή τη σκοπιά η “Καταιγίδα της Ερήμου” στον Κόλπο, η επέμβαση στη Σομαλία και οι βομβαρδισμοί στη Σερβία δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες. Η ποσότητα και η ποιότητα των παρεκκλίσεων άλλωστε, προς το παρόν, δίνει το μέτρο της συμμόρφωσης.

Εδώ ακριβώς εντάσσεται και από εδώ διεκδικεί μερίδια η ελληνική εκδοχή της νέας εποχής, που με προμετωπίδα την επαγγελία του “εκσυγχρονισμού” υπόσχεται την τελευταία δεκαετία “καθρεφτάκια” στους καχύποπτους και δυσπροσαρμοστικούς υπηκόους της ελληνικής επικράτειας.

Η συνεχιζόμενη στρατιωτική παρουσία στο Κόσοβο, μαζί με την εντεινόμενη προσπάθεια οικονομικής διείσδυσης και τις απόπειρες περιφερειακής πολιτικής ηγεμόνευσης στη Βαλκανική δίνουν το μέτρο της πλήρους ταύτισης της ελληνικής πολιτικής και της οικονομικής ολιγαρχίας με τις νεοταξικές προθέσεις.

Η φωταγωγημένη ευρωπαϊκή προοπτική της ευημερίας και της ασφάλειας, στην οποία υποτίθεται πως ολοένα πλησιάζουμε -παλιότερα το ’92, τώρα με την ΟΝΕ, αύριο με τους Ολυμπιακούς- μα ποτέ δεν φτάνουμε, αποτελεί το πρόσχημα της επέλασης σε μια πορεία αναδιάρθρωσης των παραδοσιακών μορφών εξουσίας που ισχυροποιεί τους ισχυρούς και περιθωριοποιεί ανεπιστρεπτί τους αποκλεισμένους.

Έτσι ξαφνικά και στην Ελλάδα ένας ολόκληρος κόσμος μεταβάλλεται σε τζογαδόρο του Χρηματιστηρίου. Στη βαθιά ριζωμένη απάτη κι αυταπάτη της ανόδου και του εύκολου πλουτισμού οι χρηματιστηριακές Σειρήνες φαίνεται να δίνουν μια διέξοδο και εκτόνωση, τουλάχιστον πρόσκαιρα. Σε ένα χρηματιστήριο του οποίου οι συναλλαγές λίγα χρόνια πριν δεν ξεπερνούσαν τα 5 δις δραχμές την ημέρα, η εκτίναξή του στα 300-600 δις πριν λίγο καιρό, αποκαλύπτει και επιβεβαιώνει μια συσσώρευση πλούτου που δεν έχει προηγούμενο.

Σε συνδυασμό με τις ανατροπές που συντελούνται στο χώρο της εργασίας στη βάση της μετατόπισης του κέντρου βάρους της παραγωγής προς τον τομέα της πληροφορικής και της πληροφορίας εν γένει, που αρχίζουν από τη λεγόμενη “ελαστικοποίηση” και φτάνουν στις ρυθμίσεις-απορυθμίσεις για το ασφαλιστικό, μιλάμε για τα προνομιακά πεδία συγκέντρωσης του πλούτου και της δύναμης για τα αφεντικά.

Σε αυτή τη νέα οικονομική διαδικασία που επιβάλλεται κι όπου η πολιτική δύναμη σταδιακά γίνεται συνώνυμη και ταυτόσημη με την οικονομική, η περίφημη “διαπλοκή” δεν αποτελεί μια ανορθολογική παρέκκλιση αλλά συστατικό της στοιχείο κι άρα αυτονόητο. Όταν σήμερα νόμοι έως και συντάγματα προσαρμόζονται στις απαιτήσεις των πολυεθνικών (βλέπε συμφωνίες GATT, MAI κλπ.) η έκπτωση των πολιτικών κομμάτων και κυβερνήσεων σε υπαλληλική σχέση μαζί τους είναι οφθαλμοφανής. Έτσι και σήμερα στην Ελλάδα 20 οικογένειες που λέει ο λόγος, τα Blue Chips της εγχώριας πολυεθνικής οικονομίας επιδίδονται ανεμπόδιστα σε ένα μεγάλο φαγοπότι, διοικώντας κι ελέγχοντας τον χώρο των ΜΜΕ, πριμοδοτώντας και στηρίζοντας πολιτικούς διαχειριστές έτοιμους για οποιαδήποτε εκδούλευση απαιτηθεί.

Η δυτικοευρωπαϊκή εμπειρία, για παράδειγμα η γερμανική, δείχνει την κατεύθυνση, καθώς η εξοικείωση και η χρήση της ηλεκτρονικής και αυτοματοποιημένης επεξεργασίας πληροφοριών εκεί, μας πάει πολλά χρόνια πίσω. Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 στα χρόνια της “αντιτρομοκρατικής” υστερίας δεκάδες χιλιάδες ανύποπτοι και υποψιασμένοι πολίτες υποβλήθηκαν σε μαζικούς ελέγχους. Σε συνέχεια των πρώτων μαζικών ελέγχων προέκυψαν τράπεζες πληροφοριών όπως η APIS το 1989 [(Τμήμα PIOS, -Πρόσωπα-Ιδρύματα-Αντικείμενα-Πράγματα) Εσωτερική Ασφάλεια] στην οποία ξαναβρίσκονται πολλοί οι οποίοι για παράδειγμα είχανε σκίσει το 1987 κατά τη διάρκεια της απογραφής το νούμερό τους στο απογραφικό δελτίο και καταχωρήθηκαν ως επικίνδυνοι για το κράτος. Το 1989 είχαν αποθηκευτεί σ’ αυτή την τράπεζα πληροφοριών 33.000 άτομα.

Δεν χρειάζονται ιδιαίτερες πνευματικές αρετές μα ούτε καν και κάποια αντιεξουσιαστική δραστηριότητα για να αντιληφθεί κανείς τις νέες μεθόδους που έρχονται να προσθέσουν στο οπλοστάσιο της καταστολής οι μηχανισμοί για την εξόντωση της κοινωνικής αντίστασης και στην Ελλάδα.

Έτσι από τα δορυφορικά συστήματα παρακολούθησης, στις ευρύτατες και συστηματικές υποκλοπές κινητών και σταθερών τηλεφώνων, στα κρυφά μάτια στους δρόμους, στην επιστημονικοφανή κάλυψη για την καταγραφή του DNA, η νέα εποχή προσαρμόζεται και οργανώνεται ενάντια στους αντιφρονούντες. Από αυτή την άποψη το ελικόπτερο με τον προβολέα πάνω από τα Εξάρχεια στο Πολυτεχνείο (17 Νοέμβρη) έχει την ανάλογη συμβολική και πραγματική σημασία του.

Η υποστήριξη και συνεργασία αμερικάνικων και ευρωπαϊκών υπηρεσιών καταστολής με τις εγχώριες είναι πια ευρέως γνωστή. Την ίδια στιγμή που Μνημόνια-Συμφωνίες και Νόμοι ενάντια στην κοινωνική αντίσταση έρχονται να επισημοποιήσουν και να επιβεβαιώσουν αυτό που έτσι κι αλλιώς ίσχυε πάντοτε: ότι και η καταστολή δεν γνωρίζει σύνορα.

Ο Α. Λεσπέρογλου θα γνωρίζει ασφαλώς πολύ καλύτερα τις μεθόδους και τις εφαρμογές της διεθνούς συστράτευσης των κατασταλτικών μηχανισμών, ενώ η 15χρονη καταδίκη του Ν. Μαζιώτη ασφαλώς θα πρέπει να θεωρηθεί και ως προϊόν αυτής της συνεργασίας.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση τέλος της “ελευθερίας”, όπου τείχη γκρεμίστηκαν και σύνορα έπεσαν, η οχύρωση του Ευρωπαϊκού Φρουρίου από τα μαζικά κύματα μεταναστών και προσφύγων με την Συμφωνία του Σέγκεν, αλλά και κατά ημεδαπών ενοχλητικών κι ανεπιθύμητων αποτελεί την κορυφαία απόδειξη και επίδειξη διακρατικής καταστολής και ελέγχου.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο που συμπυκνωμένα προσπαθήσαμε να περιγράψουμε, το ζήτημα της αντίστασης ενάντια στην παγκοσμιοποίηση της κυριαρχίας χωρίς αμφιβολία αναδεικνύεται ως ζήτημα αιχμής το οποίο οφείλουμε, κατά τη γνώμη μας, να το μετατρέψουμε σε ριζοσπαστικό πρόταγμα του αγώνα ενάντια στην εξουσία.

Ο κίνδυνος εκφυλισμού βέβαια του αγώνα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση είτε σε μια φενακισμένη πατριωτική αντιιμπεριαλιστική κατεύθυνση του παρελθόντος, είτε σε μια όψιμη ρεφορμιστική εναλλακτική είναι υπαρκτός και προφανής. Το ΚΚΕ ή ο Μποβέ, ο Καραμπελιάς ή η Greenpeace όμως δεν έχουν και δεν μπορούν να έχουν καμία σχέση και θέση σ’ ένα ριζοσπαστικό μέτωπο κατά της παγκοσμιοποίησης.

Ορισμένα πράγματα είναι σαφή. Να ορισμένα:

1. Το ξεπέρασμα των εθνικών και θρησκευτικών διαχωρισμών είναι προϋπόθεση του αγώνα για την ελευθερία.

2. Ο καπιταλισμός αναγεννιέται μέσα από την κριτική του (βλ. Μάης του ’68). Όλες οι μεταρρυθμίσεις όχι μόνο δεν τον άλλαξαν, αλλά τον κατέστησαν πιο ανθεκτικό.

3. Το σύστημα δεν καταρρέει από μόνο του. Η αναμονή ενός χρηματιστηριακού κραχ, της “τελικής κρίσης” ή μιας γενικευμένης οικολογικής καταστροφής, αν και δεν μπορεί να αποκλειστεί, δεν μπορεί ασφαλώς και τελεολογικά να επιβεβαιωθεί. Τα πάντα εξαρτώνται από την φαντασία και τη δράση των ανθρώπων.

Η εξέγερση των Ζαπατίστας στον μεξικάνικο νότο, τα γεγονότα ενάντια στην επίσκεψη του Κλίντον στην Αθήνα, οι μαχητικές διαδηλώσεις ενάντια στις διάφορες συνόδους των αφεντικών όπως στο Σηάτλ, στο Λονδίνο, στην Πράγα, που διαρκώς πληθαίνουν, θέτουν και αναδεικνύουν χειροπιαστά και με ριζοσπαστικό τρόπο ότι το ζήτημα που θέτουμε δεν είναι κάποια ιδεολογική επινόηση, αλλά η καθημερινή μας πραγματικότητα.

Θα ήταν ασφαλώς γόνιμο όλα αυτά να γίνουν η αφετηρία μιας διαρκούς αναζήτησης που με ένα κριτικό τρόπο θα επιχειρήσει να συλλάβει τα έως τώρα δεδομένα για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής δράσης.

Χωρίς αμφιβολία για παράδειγμα όταν αναφερόμαστε στους Ζαπατίστας δεν μπορούμε παρά να αναγνωρίζουμε ένα στοιχείο θετικότητας που εμπεριέχει ο αγώνας που διεξάγουν με την έννοια ότι πέρα από την άρνηση όπως αυτή, ας πούμε, εκφράζεται στις αμερικάνικες ή ευρωπαϊκές διαδηλώσεις, δομούν ταυτόχρονα με σημαντικά στοιχεία αυτοοργάνωσης τη ζωή τους, την καθημερινότητά τους. Από την άλλη είναι σαφές ότι αυτή η αλληλέγγυα στάση μας απέναντί τους δεν θα ’πρεπε να καταλήξει σε μια λογική μηχανιστικού μιμητισμού αυτού που συμβαίνει εκεί, σε μια εντελώς διαφορετικού τύπου κοινωνία και πραγματικότητα.

Είμαστε υποχρεωμένοι να επινοήσουμε και να βρούμε αυτό που αντιστοιχεί στη δική μας υποκειμενική και αντικειμενική πραγματικότητα στην Ελλάδα, μέσα στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη.

Η ενεργή και καταλυτική συμμετοχή αναρχικών στις διαδηλώσεις ενάντια στην επίσκεψη του Κλίντον κατέδειξε με σαφή τρόπο ότι υπάρχει η δυνατότητα σ’ ένα ευρύ πεδίο ζητημάτων, όταν υπάρχει θέληση και δεν υπερισχύουν οι ιδεολογικές αγκυλώσεις και τα δόγματα, να μετατρέψουμε την αντίσταση ενάντια στην παγκοσμιοποίηση σε μια ριζοσπαστική αντιεξουσιαστική κριτική. Το ίδιο έδειξε και το Σηάτλ.

Το ίδιο ίσχυε σε ορισμένες περιπτώσεις και θα μπορούσε να συμβεί πολύ πιο εκτεταμένα στη διάρκεια των βομβαρδισμών του ΝΑΤΟ στη Σερβία. Όταν όμως αντιμετωπίζεις τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς ως ενδοεξουσιαστικό πρόβλημα που δε μας αφορά τότε και προφανώς δεν αντιλαμβάνεσαι ότι η αμερικάνικη ηγεμονία και η ΝΑΤΟϊκή επέλαση είναι η αιχμή του δόρατος και ταυτόσημη με τη σύγχρονη παγκόσμια κυριαρχία του κράτους και του κεφάλαιου.

Κάποτε όμως θα ’πρεπε να μάθουμε να είμαστε συγκεκριμένοι σε αυτό που λέμε και κάνουμε. Το άγχος της μερικότητας και της μονομέρειας που υπάρχει μπορεί να διασφαλιστεί μέσα από τη συνέχεια του αντιεξουσιαστικού αγώνα όπου όλες οι εκφράσεις της κριτικής μας θα βρούνε έδαφος για να αναπτυχθούν.

Η συζήτηση και η δράση γύρω από τα θέματα αυτά θα πρέπει να μείνει ανοιχτή. Η μαχητικότητα του αναρχικού “μπλε” μπλοκ στην Πράγα, αντιστρόφως ανάλογη με τη συζήτηση κυρίως πριν αλλά και μετά σε διεθνές επίπεδο για το περιεχόμενο και την κατεύθυνση αυτού του αγώνα, αποκάλυψε ένα κενό καθοριστικής σημασίας σε επίπεδο προοπτικής, το οποίο καλούμαστε να καλύψουμε.

Εμείς σήμερα θεωρούμε ότι προσθέτουμε σ’ αυτή τη συζήτηση. Έχοντας βαθιά την πεποίθηση ότι μαζί με την εύστοχη προσέγγιση των ζητημάτων και την αποτελεσματική δράση οφείλουμε να περιφρουρήσουμε την φερεγγυότητα των αξιών που προτάσσουμε για ένα τέτοιο αγώνα. Η γενικευμένη κρίση αξιοπιστίας, μετά την κατάρρευση των δεσποτικών καθεστώτων της Ανατολικής Ευρώπης, που επικαλεστήκαμε στην αρχή αυτής της εισήγησης, φανερώνει τη διάσταση του θέματος.

Στο σύνθημα λοιπόν της αφίσας που καλούσε σ’ αυτή την εκδήλωση ας προσθέσουμε ξανά και μία ακόμα λέξη:

Αντίσταση, Αυτοοργάνωση, Αλληλεγγύη και Ανιδιοτέλεια
ενάντια στην παγκοσμιοποίηση της κυριαρχίας.