Έγιναν διάφοροι υπολογισμοί, όπως ότι θ’ απαιτηθούν από 5 έως 20 χρόνια για την αποκατάσταση του οικοσυστήματος ή ακόμα ότι είναι μη αναστρέψιμες οι συνέπειες, ότι ανέρχονται σε 2,5 εκατομμύρια οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν άμεσα τις συνέπειες της καταστροφής και σε 20 εκατομμύρια εκείνοι που θα πληγούν με κάποιον τρόπο μακροπρόθεσμα. Μέχρι που οι μεγάλοι τίτλοι της ειδησεογραφίας έδωσαν γρήγορα τη θέση τους στη σιωπή. Όμως η πραγματικότητα δεν σιώπησε... Λίγες βδομάδες αργότερα, στις 10 και στις 14 Μαρτίου, δύο νέες διαρροές αποβλήτων με βαριά μέταλλα προκλήθηκαν σε ορυχείο στην ίδια περιοχή της Ρουμανίας. Αυτή τη φορά μολύνθηκε και το ανώτερο τμήμα του Τίσα, ένα μικρό τμήμα στο οποίο είχε αποφευχθεί προηγουμένως η μόλυνση και πρόσφερε κάποια δυνατότητα για την βιολογική αποκατάσταση του υπόλοιπου ποταμού. Τελικά πού πραγματικά ξεκινάει και πού σταματάει η καταστροφή;

Ο κυρίαρχος λόγος ονομάζει τις καταστροφές αυτές ¨ατυχήματα¨, τις εξετάζει περιπτωσιολογικά, τις υποδηλώνει ως εξαιρέσεις για να αποκρύψει αυτό που πραγματικά είναι: οι εκρηκτικές στιγμές μιας διαρκούς καταστροφής. Γιατί η ίδια η συνθήκη της εκμετάλλευσης, με τις σημερινές μάλιστα τεχνικές και τεχνολογικές της δυνατότητες, σημαίνει καταστροφή. Τα αφεντικά διαρκώς δημιουργούν και απαξιώνουν επενδύσεις με γνώμονα το κέρδος και την εξουσία τους. Κάνουν επενδύσεις λεηλατώντας τους φυσικούς πόρους μέχρι να τους εξαντλήσουν και αρπάζοντας από τους ανθρώπους τη ζωτικότητα, τις ικανότητες και το χρόνο τους, συχνά δηλητηριάζοντας και σακατεύοντάς τους. Τις εγκαταλείπουν όταν πλέον δεν είναι αρκετά συμφέρουσες, συνήθως προς όφελος κάποιων επόμενων πιο αποδοτικών, πιθανώς σε κάποιον άλλο τόπο με φθηνότερες ύλες και εργασία ή με κάποιο άλλο αντικείμενο εκμετάλλευσης πιο πρόσφορο. Αυτό που τελικά μένει, ακόμα και αν δεν υπάρξει κάποια αναπάντεχη διαρροή ή έκρηξη, είναι ένα περιβάλλον νεκρό, μεταμορφωμένο σε χώρο απόθεσης αποβλήτων, είναι άνθρωποι εξουθενωμένοι και καταδικασμένοι στον αποκλεισμό και την ανέχεια, είναι κοινωνίες, κουλτούρες και πολιτισμοί ριγμένοι στο μαρασμό και τον εκφυλισμό. Αν λοιπόν υπάρχει κάποιο ατύχημα αυτό είναι ο καπιταλισμός στο σύνολό του.

Όμως, ακόμα και ως ιδιαίτερες περιπτώσεις να εξετάσουμε αυτά τα ¨ατυχήματα¨, βλέπουμε ότι συμβαίνουν και ξανασυμβαίνουν, καταδεικνύοντας το χαρακτήρα τους ως αναπόσπαστα συμπτώματα του συστήματος που τα γεννά. Να θυμηθούμε το πυρηνικό εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ, όπου τον Απρίλη του ’86 με την έκρηξη σε έναν αντιδραστήρα του απελευθερώθηκε ραδιενέργεια που προκάλεσε χιλιάδες θανάτους και τερατογεννέσεις στον πληθυσμό της περιοχής και πολλαπλασίασε τις ασθένειες καρκίνων και λευχαιμίας σε εκτεταμένες περιοχές της Ευρώπης. Να θυμηθούμε το εργοστάσιο της Union Carbide στο Μποπάλ της Ινδίας, όπου το Δεκέμβρη του ’84 μια διαρροή χημικών ουσιών έπνιξε μια πόλη ενός εκατομμυρίου κατοίκων σε δηλητηριώδη σύννεφα, τυφλώνοντας και παραλύοντας το νευρικό σύστημα χιλιάδων ανθρώπων, σκοτώνοντας περισσότερους από 16 χιλιάδες και προκαλώντας ανεπανόρθωτες βλάβες σε 500 χιλιάδες. Να τα θυμηθούμε σαν παραδείγματα μόνο, από τα γνωστότερα και χειρότερα ίσως, του ατελείωτου κατάλογου. Και επειδή ο χρόνος δεν σταμάτησε ούτε και ο κόσμος άλλαξε, η απειλή συνεχίζει να υπάρχει, είτε από το πυρηνικό εργοστάσιο του Κοζλοντούι στη Βουλγαρία είτε από το σχεδιαζόμενο πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιου της Τουρκίας είτε από τα εργοστάσια χρυσού της TVX στην Χαλκιδική είτε... για να αναφερθούμε μόνο στη μικρή γεωγραφική μας περιοχή.

Αυτό άραγε που απέμεινε στους ανθρώπους είναι η καρτερική αναμονή ενός ανάξιου θανάτου; Δεν νομίζουμε. Γι’ αυτό και είναι παραδειγματικά τα γεγονότα γύρω από την περίπτωση της επένδυσης της TVX, η οποία παρουσιάζει και εκπληκτική ομοιότητα με αυτή στη Μπάϊα Μάρε. Η καναδική αυτή εταιρεία έχει αγοράσει τα μεταλλεία στη Β.Α. Χαλκιδική στοχεύοντας στην εγκατάσταση μεταλλουργίας χρυσού. Στην περιοχή υπάρχουν ήδη δύο φράγματα απόθεσης τοξικών αποβλήτων από την προηγούμενη χρήση των μεταλλείων, ενώ υπολογίζεται ότι, αν προχωρήσει η λειτουργία της μεταλλουργίας χρυσού, 270 εκατομμύρια τόνοι τοξικών αποβλήτων θα καλύψουν 25.000 στρέμματα κοιλάδων και δασών μετατρέποντας ουσιαστικά όλη την περιοχή σε χωματερή δηλητηρίων. Και στην περίπτωση μιας διαρροής αντίστοιχης με αυτή στη Μπάια Μάρε, είναι βέβαιο ότι θα πληγεί ο Στρυμονικός κόλπος.

Ακόμα περισσότερο σήμερα, που τα αφεντικά συγκροτούν και αρθρώνουν την εξουσία τους σε παγκόσμιο επίπεδο, η αντίστασή μας σε επιλογές τους που μπορεί να φαντάζουν μακρινές, η αλληλεγγύη μας με αγωνιζόμενους ανθρώπους που μπορεί να μας χωρίζουν γεωγραφικές αποστάσεις, κοινωνικοί κατακερματισμοί, και αυτοπεριορισμοί της αντίστασης, δεν είναι απλώς ζήτημα ευαισθησίας και πολιτισμού αλλά μέρος του αγώνα μας με το ίδιο πάντα διακύβευμα, τους συνεχώς διαμορφούμενους όρους ζωής μας. Αν πίσω από κάθε εταιρεία, όπως η Esmeralda και η TVX, και από κάθε κράτος, όπως το ρουμάνικο και το ελληνικό, υπάρχει το ίδιο εγκληματικό και αντικοινωνικό περιεχόμενο, η ίδια ενιαία συνθήκη εκμετάλλευσης, καταπίεσης, μόλυνσης και θανάτου, τότε και κάθε πράξη αντίστασης επιβεβαιώνει μια συγκεκριμένη δυνατότητα, μέρος και εμπειρία ενός ευρύτερου αγώνα, και κατατίθεται στη συνολική κι απεριοριστη προοπτική της κοινωνικής απελευθέρωσης.