ΜΑΥΡΗ ΣΗΜΑΙΑ, Αναρχικό Δελτίο Αντιπληροφόρησης και Δράσης, νο 68, Μάης - Ιούνης 2014
Πρόλογος στο ντοκιμαντέρ για τις καταλήψεις της Mainzer Strasse στο Βερολίνο
Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη συντριβή των ναζί, υπήρχαν τμήματα του Βερολίνου με σπίτια κατεστραμμένα από τους βομβαρδισμούς και εγκαταλελειμμένα. Εργατικές γειτονιές του Δ. Βερολίνου, όπως το Κρόιτσμπεργκ, δεν είχαν ενταχθεί σε σχέδια ανάπλασης ως τη δεκαετία του '80. Κατά κύριο λόγο, τέτοια παλιά βερολινέζικα σπίτια ήταν τα κτήρια που καταλαμβάνονταν μέχρι τότε. Οι καταληψίες τα επισκεύαζαν και τους έδιναν ζωή.
Στο Ανατολικό Βερολίνο τα πράγματα ήταν ως εξής: Τα παλιά σπίτια με τα σημάδια του πολέμου έστεκαν ερειπωμένα. Όταν μπήκαμε στη Mainzer, παραδείγματος χάρη, βρήκαμε τα παλιά καταφύγια για την προστασία από τους βομβαρδισμούς όπως και υπόγειες σήραγγες που συνέδεαν τα σπίτια μεταξύ τους (πράγμα που αργότερα χρησίμεψε για να αντιμετωπιστούν επιθέσεις από την αστυνομία και από τους φασίστες). Τις προηγούμενες δεκαετίες, η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας είχε αφήσει ανέπαφες αυτές τις περιοχές, χτίζοντας προκατασκευασμένα σπίτια στην περιφέρεια της πόλης. Αργότερα ξεκίνησαν σχέδια κατεδάφισης των παλιών εργατικών συνοικιών, με σκοπό να χτιστούν κι εκεί προκατασκευασμένες κατοικίες. Σε αυτό το πρόγραμμα εντασσόταν και η Mainzer Strasse.
Το 1989 πέφτει το τείχος του Βερολίνου και φυσικά τα σχέδια ανοικοδόμησης από τις αρχές της Ανατολικής Γερμανίας παγώνουν. Εξάλλου, τα κτήρια που είχαν περάσει στην ιδιοκτησία του κράτους προβλεπόταν να επιστραφούν στους παλιούς τους "ιδιοκτήτες" - ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγονταν και πρώην ναζί.
Πρόκειται για εκείνη τη σύντομη μεταβατική εποχή - ανάμεσα στο γκρέμισμα του τείχους τον Νοέμβρη του '89 και την επίσημη επανένωση της Γερμανίας τον Οκτώβρη του '90 - που ουσιαστικά η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας υπολειτουργεί, και η αστυνομία βέβαια το ίδιο. Στο κίνημα, αυτή την περίοδο της ιστορίας την αποκαλούμε και "σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας".
Τον Απρίλη του 1990, καταλαμβάνονται 13 σπίτια της Mainzer Strasse από ανθρώπους που προέρχονταν από το παλιό καταληψιακό κίνημα του Δυτικού Βερολίνου (το οποίο ήταν πολύ ισχυρό τη δεκαετία του '80), νέους από την πρώην Ανατολική Γερμανία, αλλά και κόσμο από την Ιρλανδία, τη Βόρειο Ιρλανδία, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τις ΗΠΑ και από άλλες χώρες.
Διαφορετικοί άνθρωποι, διαφορετικές ιδέες που γίνονται πραγματικότητα. Στη Mainzer Strasse υπήρχαν:
- ένα υπόγειο χιπ χοπ μπαρ,
- σπίτι γυναικών και λεσβιών, όπου λειτουργούσε επίσης μπαρ και στέκι,
- η στεγαστική κατάληψη "Τuntenhaus",
- η κατάληψη "Walter Sedlmayer" (που πήρε το όνομά της από τον διάσημο ομοφυλόφιλο γερμανό ηθοποιό), με το φημισμένο gay bar και τα εβδομαδιαία γκαλά,
- το παλαιοβιβλιοπωλείο "Max Hoelz", - κοοπερατίβα τροφής (πωλούνταν χωρίς μεσάζοντες προϊόντα που παρήγαγαν αγρότες έξω απ' το Βερολίνο)
- ένα μικρό καταληψιακό σούπερ-μάρκετ που έμενε ανοιχτό και τη νύχτα, πράγμα που άρεσε πολύ στους γείτονες,
- αρκετές ακόμα παμπ με διαφορετικά στυλ
- ένα σπίτι αντιφασιστών νεολαίων
- η στεγαστική κατάληψη "Εdith Piaf" που δημιουργήθηκε από συντρόφους από τη Δυτική Γερμανία και την Νότια και Βόρεια Ιρλανδία. Εκεί λειτουργούσε παιδικός κινηματογράφος και παιδότοπος, στεγαζόταν μία υπό δημιουργία λέσχη αντιφασιστών οπαδών διαφόρων ομάδων, ενώ είχε φτιαχτεί και ποδοσφαιρική ομάδα της Mainzer Strasse στην οποία συμμετείχε και ευρύτερος κόσμος από τη γειτονιά, παιδική χαρά στην αυλή (η οποία δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και αργότερα στη θέση της οι γιάπηδες έχτισαν σούπερ μάρκετ βιολογικών προϊόντων). Λειτουργούσε επίσης η "λαϊκή κουζίνα Edith Piaf" που σέρβιρε 100-120 γεύματα κάθε μέρα και ήταν ανοιχτή όλη την εβδομάδα. [Η "Edith Piaf" ήταν περισσότερο γνωστή ως ο παιδότοπος, ο χώρος της ποδοσφαιρικής ομάδας και η κουζίνα που οργανώθηκε από τους κατοίκους της γειτονιάς.
Το πρωί της 12ης Νοέμβρη 1990 - λίγο καιρό μετά την επανένωση της Γερμανίας - ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας του Δυτικού Βερολίνου, που πλέον μπορούσε να εισέλθει στο ανατολικό τμήμα της πόλης, επιτέθηκαν στη Mainzer Strasse. H επιχείρηση ξεκίνησε ύστερα από μια δράση αλληλεγγύης στις καταλήψεις Pfarrstrasse 110, 112 και Cotheniusstrasse 116 στο Lichtenberg του Βερολίνου, οι οποίες μόλις είχαν εκκενωθεί με χρήση δακρυγόνων και αντλιών νερού. Ως άμεση αντίδραση απέναντι σε αυτές τις εκκενώσεις, έγινε κλείσιμο του κεντρικού δρόμου δίπλα στη Mainzer Strasse. Αυτό αποτέλεσε την επίσημη δικαιολογία για την κατασταλτική επίθεση στη Mainzer Strasse. Στην πραγματικότητα όμως τα σχέδια είχαν καταστρωθεί από πριν. Εκατοντάδες αστυνομικοί είχαν περικυκλώσει τη γειτονιά και περίμεναν εντολές. Όπως είχαν πει οι αρχές και στο παρελθόν: Δεν θα επέτρεπαν να γίνει στο Βερολίνο μια δεύτερη Haffenstrasse. Δεν θα άφηναν τη Mainzer Strasse! (σημ. Η Haffenstrasse είναι γειτονιά καταλήψεων στο Αμβούργο, οι οποίες μετά από σκληρές συγκρούσεις και πολιτικές μάχες νομιμοποιήθηκαν).
Η κολεκτίβα της Mainzer Strasse είχε ως θέση τη μη-σύναψη συμβολαίου, με την έννοια ότι δεν δεχόταν να εξετάζεται μεμονωμένα η νομιμοποίηση της όποιας κατάληψης, αλλά, αντίθετα, διεκδικούσε τη νομιμοποίηση όλων. Κινούνταν δηλαδή στη λογική των μάξιμουμ αιτημάτων, που συνοψίζονταν στα εξής:
1. Συμβόλαια για όλες τις καταλήψεις. Νομιμοποίηση όλων και όχι διαπραγματεύσεις κατά περίπτωση.
2. Απελευθέρωση όλων των κρατούμενων του κινήματος.
3. Παύση όλων των διώξεων και των μηνύσεων ενάντια σε καταληψίες.
[Υπήρχαν δύο επίσης σημεία χαρακτηριστικά της γενικότερης πολιτικής θέσης της κολεκτίβας: 1. Αλληλεγγύη στους πολιτικούς, κοινωνικούς και επαναστάτες κρατούμενους. 2. Διεθνιστική αλληλεγγύη στα επαναστατικά κινήματα ανά τον κόσμο. Αυτά ήταν τα συνθήματα στα πανό που κρέμονταν από τα παράθυρα και τις ταράτσες των σπιτιών, πέρα από αμιγώς καταληψιακά αιτήματα.]
Ήταν ξεκάθαρο σε όλους μας στη Mainzer Strasse (στους 120-150 ανθρώπους που ζούσαμε στα σπίτια) ότι θα αγωνιζόμασταν μαζί με τους συντρόφους μας της Pfarrstrasse, όπως είχε συμβεί και στο παρελθόν. Στο τέλος μπορεί να χάσαμε και εμείς και εκείνοι τα σπίτια μας, αλλά κερδίσαμε την αλληλεγγύη στη μάχη που δώσαμε για τρεις ολόκληρες μέρες, με τη συμπαράσταση εκατοντάδων συντρόφων απ' όλη την Ευρώπη. Ήταν ένα μήνυμα πως η αλληλεγγύη είναι δυνατότερη, σημαντικότερη από ένα σπίτι, ή και από 16 σπίτια (όσα ήταν τα σπίτια που χάθηκαν στην Pfarr και τη Mainzer).
Στις δράσεις αλληλεγγύης μετά την εκκένωση συμμετείχαν περίπου 2.000 άτομα από τη γειτονιά. Με τη βοήθεια των αλληλέγγυων λοιπόν καταφέραμε μετά από 10 μέρες να ξαναλειτουργήσουμε την "Edith Piaf" στον χώρο μιας άλλης κατάληψης στην ίδια περιοχή. Οι γείτονες βοήθησαν φέρνοντας ρούχα, έπιπλα, πράγματα για την κουζίνα, και συνεισφέροντας χρήματα (καθώς μεγάλο μέρος του εξοπλισμού είχε καταστραφεί ή και κλαπεί από την αστυνομία και τα συνεργεία που μπήκαν στις καταλήψεις της Mainzer Strasse. Δύο μήνες αργότερα ξανάνοιξε το αντιφασιστικό ποδοσφαιρικό κλαμπ "Anstoss" στην κατάληψη VEB του Βερολίνου (Mitte). Ο κόσμος της Tuntenhaus άνοιξε νέο μπαρ στην κατάληψη Kastanie, ενώ ξανάνοιξε και το βιβλιοπωλείο. Το Hip Hop μπαρ στεγάστηκε στην κατάληψη SEK, πολύ κοντά στη Mainzer. Και άλλοι καταληψίες της Mainzer συμμετείχαν στο καταληψιακό κίνημα του Πότσδαμ.
Η κολεκτίβα της Mainzer δημιούργησε το βίντεο που προβάλλεται σήμερα και έβγαλε επίσης ένα βιβλίο. Κάποιοι εξακολουθούν να είναι στο κίνημα, άλλοι αποσύρθηκαν. Η κρατική προπαγάνδα είχε υποσχεθεί ότι μετά την εκκένωση της Mainzer Strasse, τα σπίτια θα δίνονταν σε φτωχές πολύτεκνες οικογένειες. Σήμερα είναι μια γιάπικη περιοχή με μαγαζιά για τους τουρίστες.
Η μάχη της Mainzer Strasse κράτησε τρεις μέρες. Στην αρχή δεν υπήρχαν οδοφράγματα, παρά μόνο αυτοάμυνα. Η αστυνομία επιτέθηκε στις καταλήψεις αλλά και σε σπίτια της γειτονιάς με αντλίες νερού και δακρυγόνα. Τα περισσότερα τζάμια της γειτονιάς έσπασαν σε αυτές τις επιθέσεις, ενώ τα παιδιά μάζεψαν περίπου 2.000 δακρυγόνα από το δρόμο μόνο το πρώτο 24ωρο.
Μετά την πρώτη επίθεση, όταν πια καταλάβαμε ότι δεν ήταν απλά μια αστυνομική επίθεση αλλά οργανωμένη επιχείρηση εκκένωσης, στήθηκαν μεγάλα οδοφράγματα. Στη Mainzer Strasse ξηλώθηκε ο δρόμος ώστε να δημιουργηθούν χαρακώματα και χρησιμοποιήθηκαν οικοδομικά υλικά αλλά και αυτοκίνητα (που ανήκαν στους καταληψίες) για να κατασκευαστούν οδοφράγματα.
Τα οδοφράγματα βρίσκονταν γύρω από τη Mainzer Strasse, στα εξής σημεία: Frankfurter Allee, Proskauer Strasse, Kreutzigerstrasse, Boxhagener Strasse, Scharnweberstrasse και Colbestrasse... Το ψηλότερο είχε ύψος 4 μέτρα και στην κορυφή του κυμάτιζε μία σημαία με τη Ρόζα Λούξεμπουργκ. Βρισκόταν στη συμβολή της Mainzer Strasse με τη Frankfurter Allee, και είχε χτιστεί με υλικά από οικοδομές. Ήταν ένα από τα πιο θερμά σημεία της μάχης. Στην Boxhagener Strasse, για οδόφραγμα υπήρχε ένα ακινητοποιημένο τραμ.
Στις συγκρούσεις πήραν μέρος περισσότερα από 4.000 μέλη των ειδικών δυνάμεων που ήρθαν και από άλλες πόλεις της Γερμανίας. Εκτός από τις αντλίες, χρησιμοποιήθηκαν αύρες (τεθωρακισμένα) και ελικόπτερα, για να καταστείλουν την αντίσταση 1.000-1.500 αγωνιστών, πολλοί από τους οποίους είχαν έρθει επίσης από άλλες γερμανικές πόλεις ή γειτονικές χώρες.
Ο εκπρόσωπος της αστυνομίας δήλωσε ότι υπήρχε εντολή εκκένωσης από τους ιδιοκτήτες. Αυτό ήταν ένα από τα πολλά ψέματα. Στην πραγματικότητα το σπίτι που βρισκόταν στον αριθμό 2 ανήκε σε ιδιώτη, ο οποίος δεν επιθυμούσε την έξωση των καταληψιών. Τα υπόλοιπα ήταν στην ιδιοκτησία του δημοτικού στεγαστικού οργανισμού, ο οποίος όντως συναίνεσε στην καταστολή.
Στις συγκρούσεις εκατοντάδες καταληψίες τραυματίστηκαν, ορισμένοι δέχτηκαν πυροβολισμούς στα πόδια, και έγιναν 417 συλλήψεις. Μετά από τρεις μέρες μάχης στα οδοφράγματα, νικηθήκαμε, εξαντλημένοι από τις συνεχείς επιθέσεις αλλά και από την έφοδο που έγινε τελικά στα σπίτια με ελικόπτερα που προσγειώθηκαν στις ταράτσες.
Καταλάβαμε τη Mainzer διότι μας άρεσαν τα σπίτια του παλιού Βερολίνου, μας άρεσε η ιδέα του να έχουμε ολόκληρους δρόμους για να ζούμε και να κάνουμε πράξη τις ιδέες μας, μας αρέσει να ζούμε και να αγωνιζόμαστε μέσα από συλλογικές δομές. Και, επίσης, διότι πιστεύαμε και πιστεύουμε ότι είναι σωστό να υπερασπιζόμαστε τέτοιες παλιές και όμορφες εργατικές συνοικίες. Διότι πιστεύουμε ότι δεν υπάρχουν "ιδιοκτήτες". Τα σπίτια ανήκουν σε αυτούς που τα κατοικούν και το να έχεις στέγη, ένα μέρος να κοιμηθείς, αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα. Κανείς δεν πρέπει να μένει άστεγος. Και αυτά τα κατειλημμένα σπίτια γίνονται σχολεία για τους επαναστατημένους ανθρώπους. Τόσοι από εμάς μάθαμε μέσα σε αυτά να μην είμαστε τόσο αυτοαναφορικοί, ναρκισσιστές και εγωιστές. Ορισμένοι έμαθαν να χρησιμοποιούν κάποιο εργαλείο, άλλοι να γράφουν μία προκήρυξη ή να μιλούν δημόσια, σε συνελεύσεις ή συγκεντρώσεις.
Τα σπίτια είναι μεν τοίχοι που μπορεί να σε προστατεύουν λιγάκι, αλλά το να χάσεις τα σπίτια δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα χάσεις τη συλλογικότητά σου, τις δομές σου, και ποτέ βέβαια τους λόγους για να αγωνίζεσαι. Πάντα θα πρέπει να βρίσκουμε νέους τόπους και νέες συνθήκες αγώνα.
Ωστόσο οι καταλήψεις μας, η ζωή μέσα σε αυτές, όλες οι μέρες που παλέψαμε και διασκεδάσαμε μαζί, θα είναι πάντα κομμάτι της καρδιάς μας - γιατί παλεύουμε για την ανθρωπιά. Έτσι, όταν τις εκκενώνουν, πολύ συχνά η καρδιά μας δέχεται ένα πλήγμα. Όχι τόσο για τα σπίτια που χάνουμε, περισσότερο μάλλον γιατί δημιουργείται ένα ρήγμα στον αγώνα για τα ιδανικά μας. Αλλά πάντα πρέπει να συνεχίζουμε και πάντα θα το κάνουμε…
Γι' αυτό το λόγο νιώθουμε σήμερα τη βαθύτερη αλληλεγγύη για τη Rote Flora, την Casa Montagna, την Pizza Anarchia, το Kopi, το Ungdomshuset και φυσικά τη Λέλας Καραγιάννη 37.
Έγραψα ίσως αρκετά, όμως ορισμένες φορές χρειάζεται να μιλάμε περισσότερο για τις ιστορίες από τις οποίες προερχόμαστε. Ίσως τελικά το καταφέρουμε όταν χορέψουμε στον τάφο του καπιταλισμού, ίσως και νωρίτερα.
“Karlos” (από τη Mainzer Strasse)
*