ΜΕΡΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕΝΗ ΕΚΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ
Οι σκέψεις που ακολουθούν με τη μορφή σημειώσεων με αφορμή την εκτροπή του Αχελώου, μαζί με το αναλυτικό κείμενο το οποίο εκδόθηκε από το Αναρχικό Δελτίο το Νοέμβρη του 2006 για αυτό το μεγάλο καταστροφικό έργο, αποτελούσαν μέρος μιας κατάθεσης που προοριζόταν να παρουσιαστεί στο 3μερο της Μεσοχώρας στις 24-26 Αυγούστου, αλλά δεν έγινε γιατί δεδομένων των συνθηκών “συζήτησης” που διαμορφώθηκαν εκεί δεν θεωρήθηκε χρήσιμο.
Σ
την αρχαιότητα, το νερό θεωρούνταν ένα από τα τέσσερα βασικά στοιχεία της κοσμογονίας, μαζί με τον αέρα, τη γη και τη φωτιά.Τα στοιχεία όπως το νερό και η φωτιά καθώς και οι φυσικοί πόροι θεωρούνταν έμψυχες, θεϊκές οντότητες στις οποίες αποδίδονταν τιμές, αντιμετωπίζονταν με σεβασμό και εξευμενίζονταν με τελετουργίες.
Ο άνθρωπος, στενά δεμένος με τους κύκλους της φύσης και τις εκδηλώσεις της, στεκόταν μπροστά της με δέος, με κατάπληξη για την ομορφιά και τη δύναμή της, με σεβασμό μέσα στην ποικιλομορφία και την ευαίσθητη ισορροπία των συστημάτων της.
Στην εποχή μας, η μόνη κοσμογονία που συντελείται με τρομακτικές επιπτώσεις είναι η καταστροφή και η λεηλασία του φυσικού κόσμου. Η απομάγευσή του κατήντησε στην αγοραιοποίησή του και οι μόνες τιμές που αποδίδονται στα στοιχεία, τους πόρους και τα όντα της φύσης είναι οι τιμές της αγοράς
.Όμως κάθε τι στον φυσικό κόσμο έχει την αξία του, μοναδική πολλές φορές και πολλαπλή, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για οικοσυστήματα και βιότοπους ενός πλήθους μορφών του φαινομένου της ζωής που αξίζουν το σεβασμό και τη φροντίδα μας.
Ο φυσικός κόσμος που ονομάζουμε περιβάλλον είναι ο κόσμος που αποτελούμε αναπόσπαστο μέρος του με σχέση μητέρας - παιδιών κι ακατάλυτης συγγένειας με όλες τις μορφές ζωής που γέννησε. Η καταστροφή του και η οριστική αποκοπή από αυτόν μέσα στον οποίο αναδεικνύονται και πραγματώνονται οι έννοιες και οι αξίες της συνύπαρξης, της ομορφιάς και της ελευθερίας, σημαίνει πλήρη, απροσμέτρητη ηθική και ψυχολογική καταστροφή για τον άνθρωπο που απομένει μόνος, απορφανισμένος, καταδικασμένος να ζει, υποτίθεται, κυρίαρχος πάνω σε ό,τι απόμεινε και σε ό,τι κατασκεύασε ο ίδιος, ξένος ολότελα κι εχθρικός απέναντι στον κόσμο στον οποίο ουσιαστικά ανήκει κι απ΄όπου προέρχεται.
Αυτή είναι η αυταξία του φυσικού κόσμου που περιβάλλει και συμπεριλαμβάνει τον άνθρωπο κι όχι εκείνη η υποτιθέμενη ανθρωποκεντρική και κατά βάση αγοραία ωφελιμιστική αξία που του αναγνωρίζει το κεφάλαιο, σύμφωνα με την οποία η φύση υπάρχει μόνο και μόνο για να εξυπηρετεί τον άνθρωπο, την οικονομία και τα συστήματά του, τα ποτάμια για την άρδευση των μονοκαλλιεργειών και την
ύδρευση των βιομηχανιών και τα δάση ως πρώτη ύλη για την υλοτομία ή στην καλύτερη περίπτωση ως “πνεύμονες οξυγόνου” για τις αποπνικτικές μητροπόλεις.Καθόλου τυχαία, με βάση αυτή την αντίληψη, στην εποχή μας μεγάλα ποτάμια όπως ο Ινδός και ο Κίτρινος Ποταμός στην Ασία, ο Νείλος στην Αφρική, ο Κολοράντο στην Αμερική και ο Μάρεϊ στην Αυστραλία δεν μεταφέρουν πια -το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου- παρά ελάχιστο νερό στη θάλασσα, ενώ τα μεγάλα βροχοδάση του Ισημερινού στην Αμαζονία, την κεντρική Αφρική και τη νοτιοανατολική Ασία αποψιλώνονται με ολοένα αυξανόμενους ρυθμούς, οι πάγοι στους πόλους και οι παγετώνες λιώνουν, ζωικά είδη εξαφανίζονται και άλλα απειλούνται άμεσα με αφανισμό.
Στην εποχή μας ο φυσικός κόσμος δέχεται μια άνευ ιστορικού προηγούμενου καταστροφική και λεηλατική επίθεση στο όνομα της αξιοποίησης και της ανάπτυξής του προς όφελος δήθεν των ανθρώπων. Η επίθεση δεν γίνεται σε ένα μόνο σημείο του φυσικού κόσμου, σε ένα μόνο ή ορισμένα στοιχεία του και δεν έχει σαν φορέα της γενικά τον άνθρωπο.
Η επίθεση γίνεται συνολικά στον φυσικό κόσμο και γίνεται από ένα ολόκληρο πολιτικοοικονομικό σύστημα προς όφελος κατά κύριο λόγο της ολιγαρχίας που βρίσκεται στην κορυφή του, εξουσιάζοντας και λεηλατώντας τη φύση και την κοινωνία.Κάθε σημείο που εκδηλώνεται αυτή η επίθεση και κάθε στοιχείο που βάλλεται προς αξιοποίησή του στο όνομα της ανάπτυξης είναι μέρος της ευρύτερης καταστροφής που υφίσταται το περιβάλλον και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Δεν έχει δηλαδή μόνο την τοπική του διάσταση ώστε η αντίδραση να αφορά μια ομάδα ανθρώπων κάθε φορά, αλλά μια ευρύτερη διάσταση που αφορά πολλές ακόμα ομάδες ανθρώπων, ολόκληρη την κοινωνία.
Σε αυτή την επίθεση, που εκτός από τα ειδικά, τοπικά χαρακτηριστικά της έχει γενικευμένο και καθολικό χαρακτήρα, δεν μπορεί η αντίδραση να είναι μόνο τοπική και η κριτική μας να περιορίζεται σε ορισμένους μόνο παράγοντες και συμφέροντα τοπικής εμβέλειας, πολιτικούς, εργολάβους κ.λπ, αλλά θα πρέπει να διευρύνεται και να αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ριζοσπαστικής κοινωνικής κριτικής απέναντι σε όλο το κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό σύστημα που επιβάλλεται βίαια στη φύση και τον άνθρωπο.
Είναι αλήθεια πως η ορμή και τα μεγέθη της καταστροφικής επίθεσης στη φύση και οι επιπτώσεις της σήμερα είναι τέτοιες που δεν μπορούν να αποκρυβούν, προκαλώντας συχνά όχι μόνο δυσφορία σε σημαντική έκταση του πληθυσμού, αλλά ακόμα και εμπόδια μέσα από θεσμούς και παράγοντες του συστήματος οι οποίοι είτε εμφορούνται από ιδέες και αντιλήψεις μιας προηγούμενης ιστορικής στιγμής, όπως αποτυπώνονται στην κουλτούρα ακόμα και σε νομικά κείμενα, είτε προβάλλουν από σκοπιμότητα ή αυταπάτη εναλλακτικά μοντέλα καπιταλιστικής ανάπτυξης, φιλικά υποτίθεται προς το περιβάλλον. Αυτό επιτρέπει την αποτελεσματική μέχρι ενός σημείου τακτική χρησιμοποίησή τους από μέρους των αντιστεκόμενων, αλλά εμπεριέχει τον κίνδυνο του εγκλωβισμού των αντιδρώντων σε μια κουλτούρα και πολιτικές θέσεις μη ανταγωνιστικές προς το σύστημα, στην ανάδειξη του παραγοντισμού και της διαμεσολάβησης και στην ενσωμάτωση των κοινωνικών-ταξικών αντιθέσεων μέσα από τους θεσμούς που αργά ή γρήγορα θα εκσυγχρονιστούν και θα στοιχηθούν με τα γενικότερα συμφέροντα του κράτους και του κεφάλαιου. Σε τελική ανάλυση, η γραμμή αντιπαράθεσης δεν βρίσκεται μέσα κι ανάμεσα στους θεσμούς, τους μηχανισμούς και τους φορείς της εξουσίας αλλά ανάμεσα στο κράτος και το κεφάλαιο από τη μια και την κοινωνία από την άλλη. Και η απάντηση δεν μπορεί να είναι άλλη από εκείνη των δρόμων, κοινωνική, κινηματική, αυτόνομη κι αυτοοργανωμένη.
Μιλώντας ειδικότερα για το ζήτημα του νερού, η λεγόμενη κρίση του -εξαιτίας της υποτιθέμενης σπάνης του σε περιοχές που ανέκαθεν βρισκόταν σε επαρκείς ποσότητες σε υπόγεια ύδατα, ποτάμια και λιμναία συστήματα που λεηλατήθηκαν και κατασπαταλήθηκαν αλόγιστα- και η -καθόλου υποτιθέμενη
- ρύπανση και μόλυνσή του δεν είναι παρά μέρος της ευρύτερης περιβαλλοντικής κρίσης. Δηλαδή των ανυπολόγιστων καταστροφικών συνεπειών που έχει, και που δεν μπορούν πια να περάσουν απαρατήρητες, η επίθεση όλου του πολιτικοοικονομικού συστήματος πάνω στον φυσικό κόσμο.Οι λεγόμενοι πόλεμοι για το νερό που προβλέπεται να ξεσπάσουν ανάμεσα σε σειρά κρατών αύριο δεν είναι οι μόνοι πόλεμοι του νερού. Ήδη διεξάγονται μια σειρά πολέμων γύρω από το νερό στο ίδιο το εσωτερικό των κρατών όπου το νερό χρησιμοποιείται ως εργαλείο κερδοσκοπίας και ελέγχου, κι όπου από την μια μεριά της αναμέτρησης είναι το κράτος και ιδιωτικά συμφέροντα και από την άλλη η φύση και η κοινωνία.
Τέτοια είναι η περίπτωση του πολύπαθου από φράγματα κι άλλοτε θεϊκού ποταμού Αχελώου, μυθολογικού γεννήτορα όλων των αναβλυζόμενων και τρεχούμενων νερών. Του θρυλικού Ασπροπόταμου που, στερημένος το σεβασμό και την προστασία που του όφειλαν οι άνθρωποι για τις απειράριθμες αξίες που εμπεριέχει και προσφέρει στο πέρασμά του, έγινε στόχος ανηλεούς εκμετάλλευσης, λεηλασίας και καταστροφής. Η επαπειλούμενη στις μέρες μας οριστική καταστροφή του Αχελώου μέσω των νέων φραγμάτων στην περιοχή του άνω ρου του, η οποία είχε μείνει ανέγγιχτη, και η εκτροπή του από τη φυσική λεκάνη απορροής του προς τη Θεσσαλία
-κι ένα μέρος του πιθανότατα προς την Αθήνα- ανήκει στον ευρύτερο κύκλο της καταστροφής της φύσης και αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της όλης επιχείρησης που διεξάγεται με φαραωνικά κατασκευαστικά έργα για τον έλεγχο του νερού και την καθυπόταξή του στους σχεδιασμούς του κράτους και του κεφάλαιου σε βάρος όχι μόνο του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και της κοινωνίας.Η αναζωπύρωση του αγώνα έστω και την υστάτη, πριν χαθεί και το τελευταίο μέτρο ελεύθερου ρου στον άνω Αχελώο, είναι ένα σκίρτημα του μεγάλου αγώνα που συγκροτούν οι μεγαλύτερες αλλά και οι μικρότερες κοινωνικές αντιστάσεις για την προάσπιση των βουνών, των δασών, των ποταμών, των λιμνών, των ακτών, της άγριας ζωής του φυσικού κόσμου που υφίστανται την επέλαση της καταστροφής τους στο όνομα της ανάπτυξης.
Δ. Ανδρουτσόπουλος
*