Αν η αιτία του εγκλήματος ήταν η απουσία μόρφωσης και η άγνοια, τα νέφη της οποίας υποτίθεται διαλύει με τα “φώτα” της η εκπαίδευση που παρέχει στα νεότερα μέλη της κοινωνίας το κράτος, τότε, με τόσα σχολεία που έχουν ανοίξει, θα έπρεπε οι φυλακές να είναι προ πολλού παρελθόν. Οι φυλακές όμως αυξάνονται και πληθύνονται, όπως επίσης και εκείνο το μέρος του πληθυσμού που διαβιεί ένα μεγάλο ή μικρό μέρος της ζωής του “εντός των τειχών”.

Η αλήθεια είναι ότι, όπως μας δείχνει η ιστορική και η καθημερινή πραγματικότητα, το έγκλημα που υποτίθεται αντιμετωπίζεται με τον εγκλεισμό στις φυλακές ελάχιστη σχέση έχει με την άγνοια, αλλά σχετίζεται άμεσα με την οργάνωση και τη δομή της εξουσιαστικής - ταξικής κοινωνίας, την ύπαρξη της ιδιοκτησίας και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Η φυλακή δεν υπήρχε πάντα, όπως και το έγκλημα το οποίο υποτίθεται πως τη γέννησε, ακόμα κι όταν ο άνθρωπος ήταν βυθισμένος στην πλήρη άγνοια. Το έγκλημα κατά βάση το γέννησε η επιβολή της ανισότητας, της διαίρεσης και του διαχωρισμού των ανθρώπων, η ίδια η οργάνωση της εξουσιαστικής - ταξικής κοινωνίας, που δημιούργησε τη φυλακή κι επέβαλε τον εγκλεισμό τιμωρώντας από τη μια τους παραβάτες των νόμων που διασφαλίζουν και διαιωνίζουν την ύπαρξή της, κι εκβιάζοντας από την άλλη την υποταγή των υπολοίπων με την απειλή του εγκλεισμού.

Είναι γνωστό πως η κλοπή έστω και των ελαχίστων ή αναγκαίων αγαθών τιμωρείται με αυστηρότητα, αλλά η απόσπαση κι ουσιαστικά η καταλήστευση όλου του κοινωνικού πλούτου που παράγεται από το μόχθο των κατώτερων τάξεων αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για το κράτος και καθόλα νόμιμη κι αξιοπρεπή ενασχόληση των επιχειρηματιών.

Σήμερα που τα παλιά παραμύθια για τις αιτίες του εγκλήματος δεν τα πιστεύουν ούτε τα μικρά παιδιά, κι όπου, παρά τη γενικευμένη εκπαίδευση του πληθυσμού στα σχολεία του κράτους και την υποτιθέμενη ευμάρεια, το έγκλημα -σε κάθε μορφή του- ανθεί και βασιλεύει, εμφανίζονται νέες “θεωρίες” αποδίδοντας την εγκληματικότητα είτε στην υποτιθέμενη εισαγωγή του από το εξωτερικό (!) είτε στην κληρονομικότητα και την αναπόφευκτη επίδραση κακών γονιδίων!

Αυτό που ολοφάνερα μας επιφυλάσσει το σύστημα, με την κοινωνική διάχυση και τη γενίκευση της αποσύνθεσής του με όλες τις συνέπειές της, δεν είναι απλώς η αύξηση των φυλακών, αλλά η μετατροπή της κοινωνίας σε ζούγκλα αφενός και φυλακή υψίστης ασφαλείας αφετέρου.

Στο μεταξύ, το ελληνικό κράτος, υλοποιώντας στα πλαίσια του “πολέμου κατά του εγκλήματος” την επιλογή της αυστηροποίησης της δικαιοσύνης του, της αύξησης του αριθμού των έγκλειστων και του πολλαπλασιασμού των φυλακών -μια επιλογή παγκόσμια στην οποία πρωτοπορούν οι ΗΠΑ, όπου μέγα μέρος του πληθυσμού τους ζει υπό συνθήκες εγκλεισμού ή άλλων περιορισμών της ελευθερίας-, χτίζει όλο και περισσότερα “σωφρονιστικά καταστήματα” ενώ ο πληθυσμός τους έχει αυξηθεί ραγδαία. Μεγάλος είναι επίσης ο αριθμός των κρατουμένων, κυρίως αλλοδαπών υπό καθεστώς απέλασης, που παραμένουν έγκλειστοι για μεγάλα χρονικά διαστήματα, υποσιτιζόμενοι και χωρίς να προαυλίζονται, στα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων που έχουν μετατραπεί σε μικρές φυλακές.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Δημόσιας Τάξης, οι κρατούμενοι που πέρασαν τουλάχιστον μια νύχτα σε κρατητήριο αστυνομικού τμήματος αυξήθηκαν από 172.051 το 2004 σε 234.098 το 2006 (μια αύξηση περίπου 25%).

Επειδή βέβαια τα αίτια του εγκλήματος δεν βρίσκονται στην αμάθεια και τον αναλφαβητισμό, τα γονίδια ή την καταγωγή των “κακών”, αλλά σε αυτή καθαυτή την οργάνωση της εξουσιαστικής - ταξικής κοινωνίας, και η ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας οφείλεται στην προϊούσα κρίση της (κοινωνίας), δηλ. την αποσύνθεσή της, παρόλη την αύξηση των ποινών, του αριθμού των φυλακισμένων και των φυλακών η εγκληματικότητα όχι μόνο δεν σημείωσε κάμψη, αντίθετα αυξήθηκε.

Και ταυτόχρονα, εκείνο που επίσης αυξήθηκε είναι η θεσμισμένη κι ατιμώρητη εγκληματικότητα πολιτικών, εισαγγελέων, δικαστών, μπάτσων και δεσμοφυλάκων σε βάρος των συλλαμβανόμενων και των φυλακισμένων, επάνω στους οποίους ασκείται κάθε είδους βαναυσότητα και εξευτελισμός στο όνομα της “μηδενικής ανοχής” και της “ολικής ασφάλειας”.

Πρόκειται για τη συστηματική και μαζική, ηθική, ψυχολογική ακόμα και φυσική εξόντωση των ανθρώπων που βρέθηκαν μέσα στα κολαστήρια των φυλακών και τα αστυνομικά τμήματα, όπου στο όνομα της “δικαιοσύνης” απαξιώνεται και περιφρονείται όχι μόνο κάθε είδος δικαίου, αλλά η στοιχειώδης ανθρώπινη αξιοπρέπεια και η ίδια η ζωή. Με ολέθριες συνέπειες για όλη την κοινωνία που σιωπά κι αποστρέφει το βλέμμα της από τα εγκλήματα που υφίσταται στο όνομά της ένα κομμάτι της, έγκλειστο στις φυλακές και τα κρατητήρια.

Ενδεικτικά, και σε ό,τι αφορά την κατάσταση στα κρατητήρια όπως τη σκιαγραφούν στοιχεία του υπουργείου Δημόσιας Τάξης: Περισσότεροι από 1.000.000 άνθρωποι πέρασαν μία ή και περισσότερες νύχτες στα αστυνομικά τμήματα από το 2002 και μετά, κι οι θάνατοι στα κρατητήρια της αστυνομίας αυξάνονται διαρκώς, φτάνοντας τους 57 την τελευταία δεκαετία. Από το 1997, οπότε και υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, αυτοκτόνησαν 28 κρατούμενοι από τους οποίους 26 απαγχονίστηκαν και δύο πήδηξαν στο κενό.

Άλλα έντεκα άτομα φέρονται να πέθαναν από παθολογικά αίτια. Τρία χτυπήθηκαν από ανακοπή, ενώ δύο έπαθαν “θανατηφόρα ατυχήματα σε απόπειρες αποδράσεων”. Έξι τοξικομανείς κρατούμενοι πέθαναν στα κρατητήρια από πνευμονικό οίδημα. Τα τελευταία δύο χρόνια, οι θάνατοι διπλασιάστηκαν σε σχέση με τη διετία 2003-2004 και έφτασαν τους 18.

Με σεβασμό στη μνήμη των ανθρώπων που αναφέρονται σε αυτό το σημείωμα, θα υπενθυμίσουμε το θάνατό τους καταγγέλλοντας τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης και μεταχείρισης των ανθρώπων στα λεγόμενα σωφρονιστικά ιδρύματα και τα κρατητήρια, με την πεποίθηση πως θα έρθει η ώρα που οι ευθύνες θα αποδοθούν και τα εγκλήματα της εξουσίας πάνω στον άνθρωπο θα τιμωρηθούν.

Τα περιστατικά της κτηνωδίας και της φρίκης που βασιλεύουν στις φυλακές και τα αστυνομικά τμήματα είναι αμέτρητα. Και πολλά από αυτά μένουν άγνωστα και δεν θα ακουστούν ποτέ, θαμμένα μέσα στα ντουβάρια των σκοτεινών κελιών.

Ας αναφερθούμε σε ορισμένα μόνο από αυτά που έπεσαν στην αντίληψή μας, ξεκινώντας από το πιο πρόσφατο που συνέβη ενώ γράφονταν αυτές οι γραμμές:

Το μεσημέρι της 14ης Απρίλη 2007 συνελήφθη, κατηγορούμενος για κλοπή ενός κινητού στον Άγιο Φανούριο, ο 20χρονος Λεωνίδας Καλτσάς αλβανικής καταγωγής, εργαζόμενος σε λαϊκές και κάτοικος της περιοχής. Το επόμενο βράδυ ειδοποιήθηκε η μητέρα του να πάει στο Τμήμα Νέων Λιοσίων διότι ο Λεωνίδας, όπως ανακοίνωσε η αστυνομία, είχε βρεθεί απαγχονισμένος στο κρατητήριο. "Αλήτες! Εσείς τον φάγατε..." φώναζαν εξοργισμένοι οι συγγενείς του που πήγαν να παραλάβουν το άψυχο σώμα του.

Στις 4:30 τα ξημερώματα της πρωτοχρονιάς του 2003, τρεις κρατούμενες βρέθηκαν από τη σωφρονιστική υπάλληλο βάρδιας νεκρές, από χρήση ενός κοκτέιλ θανάτου από ναρκωτικές ουσίες μέσα στο κελί τους, πίσω από τα κάγκελα της σιωπής και της απομόνωσης, στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού. Ήταν η Μαρία Μιχαήλ, 19 χρ., προφυλακισμένη για ένοπλη ληστεία, η Δήμητρα Χατζηδημητρίου, 42 χρ., κρατούμενη για κατοχή ναρκωτικών, και η Αλέκα Βούλγαρη, 22 χρ., κρατούμενη επίσης για κατοχή ναρκωτικών. Μία τέταρτη κρατούμενη, η Στεφανία Ρ., βρέθηκε αναίσθητη και διακομίσθηκε στο νοσοκομείο.

Την Κυριακή 26 Ιούνη 2005, σε αστυνομικό έλεγχο της ΟΠΚΕ έξω από την Πτολεμαΐδα, στο όχημα όπου επέβαινε ο Βασίλης Καραλευθέρης ως συνεπιβάτης, οι μπάτσοι εντοπίζουν μικροποσότητα χασίς. Ο Καραλευθέρης προσαγάγεται βίαια στο αστυνομικό τμήμα και μισή ώρα αργότερα είναι νεκρός! Το κελί του τυλίχθηκε στις φλόγες κι ο κρατούμενος απανθρακώθηκε φορώντας χειροπέδες. Ο θάνατός του ήταν αδιανόητος, μια δολοφονία ενός ανθρώπου ανυπεράσπιστου στα χέρια των “ανθρώπων” της εξουσίας, ένα έγκλημα από τα αναρίθμητα ατιμώρητα εγκλήματα που τους βαραίνουν.

Την Πέμπτη 30 Μάρτη 2006, στο κελί 80 στην Δ΄ Πτέρυγα των φυλακών Κορυδαλλού ξέσπασε φωτιά από άγνωστη αιτία και, παρά τις κραυγές δεκάδων κρατούμενων για μισή ώρα, οι φύλακες δεν εμφανίστηκαν παρά μόνο όταν ήταν ήδη πολύ αργά. Τέσσερις κρατούμενοι κλειδωμένοι και αβοήθητοι σε ένα κελί μεγέθους 2Χ2,5μ. υπέστησαν τον ύστατο πύρινο “σωφρονισμό”. Οι τρεις απανθρακώθηκαν ενώ ο τέταρτος βρέθηκε κατακαμένος να χαροπαλεύει. Νεκροί ήταν ο Στρουμπάκος Νικόλαος, 44χρ., και οι προφυλακισμένοι ρουμάνοι Greca Marian, 38χρ., και Paduraru Fanel ή Niculescu Dimitri, 34χρ., ενώ μεταφέρθηκε στην εντατική του νοσοκομείου Ερυθρός Σταυρός ο Radu Nikolae, 32χρ., ο οποίος στις 9 Απρίλη άφησε κι αυτός την τελευταία του πνοή.

Την Πέμπτη 23 Νοέμβρη 2006, βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του ένας μαροκινός μετανάστης ο οποίος στις 20 Νοέμβρη είχε προσαχθεί στο αστυνομικό τμήμα Ομονοίας όπου κρατήθηκε για 24 ώρες και σύμφωνα με καταγγελία της συντρόφου του υπέστη ολονύχτια βασανιστήρια από τους μπάτσους.

Στα κρατητήρια του ίδιου αστυνομικού τμήματος, της Ομόνοιας, στο οποίο είναι συχνά τα περιστατικά βασανισμού και θανάτου κρατουμένων, έχασε τη ζωή του κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες ένας ακόμα κρατούμενος, μετανάστης από το Ιράν, στις 5 Φλεβάρη 2006.

Στις 27 Φλεβάρη 2007 πέθανε στις φυλακές Ναυπλίου εντελώς αβοήθητος ο 52χρονος κρατούμενος Νίκος Σίψας. Όπως κατήγγειλε ο κρατούμενος τότε στις φυλακές Ναυπλίου Νίκος Κουνταρδάς, ο Νίκος Σίψας διαμαρτυρόταν γιατί οι δεσμοφύλακες δεν του επέτρεπαν να επισκεφθεί το ιατρείο της φυλακής (ένα δωματιάκι 2Χ4μ. για 500 ανθρώπους). Μετά κόπων και βασάνων κατάφερε τελικά να φθάσει ημιλιπόθυμος στο “ιατρείο” όπου όμως δεν υπήρχε γιατρός, ούτε καν ο εφημερεύων παθολόγος. Οι κρατούμενοι προσπάθησαν να βοηθήσουν τον άνθρωπο που χανόταν και διαμαρτύρονταν που δεν υπήρχε γιατρός, αλλά μάταια. Η κατάσταση υγείας του Σίψα χειροτέρευε. Όταν οι υπεύθυνοι αντιλήφθηκαν τη σοβαρότητα της κατάστασης (στο παρελθόν ο άνθρωπος είχε παρουσιάσει προβλήματα καρδιάς) ήταν πλέον αργά. Η γιατρός που κατέφθασε στο χώρο της φυλακής δεν μπόρεσε να αποτρέψει το θάνατό του. Ο Ν. Σίψας άφησε την τελευταία του πνοή στον θάλαμο. Οι κρατούμενοι έκαναν αποχή συσσιτίου διαμαρτυρόμενοι διότι “ο άνθρωπος θα είχε σωθεί αν υπήρχε καρδιολόγος ή, έστω, ο παθολόγος που είχε αντιμετωπίσει παλαιότερα με αποτελεσματικότητα το καρδιακό πρόβλημά του”.

Νεκρός από αδιευκρίνιστα αίτια βρέθηκε μέσα στο κελί του 26χρονος κρατούμενος της Αγροτικής Φυλακής Αγιάς στα Χανιά, τα ξημερώματα της Κυριακής 1η Απρίλη. Όταν οι υπάλληλοι της φυλακής μπήκαν στο κελί, τον βρήκαν νεκρό. Ο 26χρονος κρατούνταν για διακεκριμένες κλοπές.

Ένας ανήλικος, ο 16χρονος πολωνός Ματιέα Ντομίν, κρατούμενος στις φυλακές Αυλώνας, αυτοκτόνησε την Τετάρτη 28 Μάρτη στις 3 μ.μ. στο ψυχιατρείο του Κορυδαλλού.

Η τραγική διαδρομή του παιδιού ξεκίνησε από την Πολωνία, απ' όπου ο Ματιέα έφυγε πριν από δύο χρόνια με τους γονείς του, αναζητώντας στην Ελλάδα ένα καλύτερο αύριο. Στην Αθήνα συνελήφθη από την Αστυνομία με 15-20 γραμμάρια χασίς και κατηγορήθηκε “για συμμετοχή σε κύκλωμα διακίνησης ναρκωτικών”. Οδηγήθηκε στη Δικαιοσύνη και με εντολή εισαγγελέα κλείστηκε ως υπόδικος στις Φυλακές Ανηλίκων Αυλώνα. Από εκεί, όταν διαπιστώθηκε ότι είχε σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα τον παρέπεμψαν στις 27 Φλεβάρη στο Ψυχιατρείο των Φυλακών Κορυδαλλού για “θεραπεία και παρακολούθηση”. Εκεί, στο κελί 25 όπου “νοσηλευόταν”, κρεμάστηκε με το σεντόνι του.

Τον Ματιέα τον βρήκαν απαγχονισμένο συγκρατούμενοί του που μάζεψαν από το δάπεδο ένα σημείωμά του στα πολωνικά, επίλογο με τις σκέψεις για την κατάληξή του.

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Αν. Παπαληγούρας διέταξε ΕΔΕ για να διαπιστωθεί ...αν τυχόν υπήρχαν ευθύνες για το θάνατο του παιδιού αφού η ηλικία και τα προβλήματά του επέβαλαν τη συνεχή παρακολούθησή του.

Στον ίδιο χώρο, το ψυχιατρείο των φυλακών Κορυδαλλού, μια μέρα αργότερα, στις 29 Μάρτη, άφησε την τελευταία του πνοή υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες και ο 30χρονος κρατούμενος Νεκτάριος Τσολάκης.

Οι φυλακές είναι ένα μεγάλο καζάνι που βράζει διαρκώς επαπειλώντας κάθε στιγμή με απρόβλεπτες εκρήξεις. Μέσα στην τελευταία δεκαπενταετία, οι κρατούμενοι στις ελληνικές φυλακές υπερδιπλασιάσθηκαν, ξεπερνώντας τα 10.000 άτομα.

Όπως καταγγέλλουν συνεχώς εκείνοι οι κρατούμενοι που έχουν το κουράγιο να διαμαρτύρονται παρά τις απειλές και τις κυρώσεις των διευθυντών και των δεσμοφυλάκων, οι συνθήκες κράτησης και διαβίωσης στα σωφρονιστικά ιδρύματα της χώρας είναι αφόρητες και απάνθρωπες:

Στις φυλακές επικρατεί το αδιαχώρητο καθώς είναι υπερπλήρεις και οι κρατούμενοι στοιβάζονται σε στενούς κι ακατάλληλους χώρους (Μόνο στον Κορυδαλλό, οι κρατούμενοι είναι τετραπλάσιοι από τη χωρητικότητά του, 640 θέσεις)... Οι ώρες προαυλισμού είναι ελάχιστες και οι άνθρωποι μένουν κλεισμένοι για ατελείωτες ώρες... Η διατροφή είναι κακή και συχνά ελλιπής... Η επικοινωνία με τον έξω κόσμο είναι δύσκολη καθώς είναι λίγα τα καρτοτηλέφωνα που αντιστοιχούν σε πλήθος κρατουμένων και τα επισκεπτήρια ανεπαρκή... Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είναι ανύπαρκτη ενώ παντελώς ακατάλληλα είναι τα νοσοκομεία/ψυχιατρεία των φυλακών... Τα μεροκάματα είναι ελάχιστα... Υπάρχει λογοκρισία για έντυπα και βιβλία... Τα πειθαρχικά παραπτώματα επιβάλλονται με μεγάλη ευκολία και απροειδοποίητα... Στους κρατουμένους που κρατάνε μια αξιοπρεπή στάση, σε αντίθεση με τους “συνεργαζόμενους”, δύσκολα παρέχονται άδειες και αναστολές... Η συμπεριφορά των σωφρονιστικών υπαλλήλων είναι βάναυση και ταπεινωτική, και η απάντηση στις διαμαρτυρίες των κρατουμένων είναι μεταγωγές και ξυλοδαρμοί...

*