Αναρχικό Δελτίο, νο 42, Δεκέμβρης 2006

Η εκπαίδευση αποτελεί για το κράτος το θεσμό μέσα από τον οποίο επιχειρεί να επιβάλει από νωρίς στους νέους την υπακοή, την πειθαρχία και την αναμφισβήτητη αποδοχή του κόσμου της εξουσίας, της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης αναπαράγοντας τις "αξίες" του ανταγωνισμού, της εξατομίκευσης και ιδεολογήματα όπως ο εθνικισμός και ο ρατσισμός. Η δομή της εκπαιδευτικής διαδικασίας βασισμένη στη βία της ιεραρχίας, των υποχρεώσεων, των απαγορεύσεων, της τιμωρίας (όπως οι σχέσεις εξουσίας καθηγητών-μαθητών, οι αποβολές, οι απουσίες, οι εσωτερικοί κανονισμοί) μέσα στα σχολικά κελιά αντικατοπτρίζει τη δομή της κοινωνίας- φυλακής που ζούμε.

Μέσα στη γενικότερη επιχείρηση κοινωνικού "εκσυγχρονισμού" που προωθείται από τα οικονομικά και πολιτικά αφεντικά και τη διαρκή αναδιάρθρωση των σχέσεων εκμετάλλευσης, επιχειρείται τα τελευταία χρόνια και ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης από τις χαμηλότερες μέχρι τις υψηλότερες βαθμίδες της. Πρόκειται για την πλήρη ενσωμάτωσή της στις ανάγκες της αγοράς, μια διαδικασία που κατ' αρχήν εκφράζεται με την πλήρη σύνδεση, μέσω συνεχών εξετάσεων, του σχολείου με την τριτοβάθμια εκπαίδευση, και έχει ως αποτέλεσμα με την πίεση και τα φροντιστήρια εις βάρος του όποιου ελεύθερου χρόνου να καθίσταται η καθημερινότητα των μαθητών αφόρητη. Μέσα σε αυτό το σύστημα που βασικό σκοπούμενό του είναι η κατάρτιση και η εξειδίκευση, ενώ ταυτόχρονα δομικό του στοιχείο αποτελεί ο αποκλεισμός χιλιάδων νεολαίων που μετατρέπει το σχολείο σε φυτώριο για νέες στρατιές ανέργων, ο ανταγωνισμός ανάγεται σε κυρίαρχο όρο για την επιβίωση.

Μπροστά σε αυτές τις προσπάθειες των αφεντικών για τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης, ορθώθηκαν δυναμικές αντιστάσεις από τους νεολαίους, καθώς το εκπαιδευτικό ζήτημα είναι ένα μόνιμο μέτωπο αντιπαράθεσης ανάμεσα στο κράτος και την κοινωνία, και ιδίως τη νεολαία, αποτελώντας ένα από τα πρώτα πεδία όπου συγκρούεται η επιθυμία για ζωή και ελευθερία με τον κόσμο της ανισότητας, της εκμετάλλευσης και του ελέγχου. Τόσο στις μαθητικές κινητοποιήσεις του '90-'91 όσο και στις μαθητικές καταλήψεις του '98-'99, μαθητές και αλληλέγγυοι συγκρούστηκαν όχι μόνο με τις επιλογές του υπουργείου παιδείας αλλά ήρθαν αντιμέτωποι και με την κρατική βία, με τους εισαγγελείς και τους μπάτσους που έσπαγαν καταλήψεις, με τις δυνάμεις καταστολής στις διαδηλώσεις, δημιουργώντας σημαντικά αναχώματα στους σχεδιασμούς κράτους και αφεντικών στα πλαίσια της ευρύτερης καπιταλιστικής επίθεσης στην κοινωνία. Και τον περασμένο Ιούνη το κράτος ήρθε ακόμη μια φορά αντιμέτωπο με τη νεολαία στις φοιτητικές κινητοποιήσεις όπου ευρύτερα νεολαιίστικα κομμάτια εμπνεύστηκαν από ριζοσπαστικές πρακτικές, με καταλήψεις σχολών και συγκρούσεις με τις δυνάμεις καταστολής σε δυναμικές πορείες.

Παρόλα αυτά, οι επιχειρούμενες μεταρρυθμίσεις στο χώρο της εκπαίδευσης είναι ένα μέτωπο που παραμένει ανοιχτό. Και το ζήτημα είναι αν ο αγώνας ενάντια στον εκσυγχρονισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας θα παραμείνει στη λογική της υπεράσπισης προηγούμενων ή παρόντων μοντέλων εκπαίδευσης -μια μερική αντίληψη που αποκόβει το ζήτημα της εκπαίδευσης από την ευρύτερη κοινωνική πραγματικότητα, υπονομεύει και συντηρητικοποιεί τον αγώνα- ή θα εναντιωθεί σε αυτές τις λογικές και θα περάσει από την αμφισβήτηση της εκπαίδευσης και του εκσυγχρονισμού της στην αμφισβήτηση ολόκληρου του κοινωνικού οικοδομήματος στοχεύοντας στην ανατροπή του, στοχεύοντας τελικά σε μια ελεύθερη κοινωνία χωρίς κράτος και αφεντικά.