Στα τέλη της δεκαετίας του '60 και τις αρχές του '70, υπήρξε μια αναζωπύρωση των κοινωνικών και επαναστατικών αγώνων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το ίδιο συνέβη και στην Ισπανία, όπου ξέσπασαν απεργίες, έγιναν καταλήψεις εργοστασίων και δημιουργήθηκαν ανεξάρτητα εργατικά συμβούλια ("asambleas"), ενώ παράλληλα ανανεώθηκε ο ένοπλος αγώνας, όπως συνέβη με το MIL και τις Αυτόνομες Ομάδες. Η μετάβαση από τη φασιστική δικτατορία σε ένα "δημοκρατικό κράτος" στα μέσα της δεκαετίας του '70 δεν επέφερε μεγάλες αλλαγές, τουλάχιστον στο συγκεκριμένο πεδίο: Η καταστολή ήταν σφοδρή και οι φυλακές κάτι παραπάνω από γεμάτες. Σύντομα, ο αγώνας για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατούμενων μετατράπηκε σε αγώνα για την απελευθέρωση όλων των κρατούμενων και την κατάργηση των φυλακών.

Το Γενάρη του 1977, με το "Μανιφέστο των φυλακισμένων του Carabanchel", οι κοινωνικοί κρατούμενοι μπήκαν ενεργά στον αγώνα. Ξέσπασε εξέγερση σε φυλακές όλης της χώρας, όπου εκδηλώθηκαν 35 στάσεις και σημειώθηκε ένας μεγάλος αριθμός πράξεων διαμαρτυρίας. Οι κρατούμενοι οργάνωναν τον αγώνα με γενικές συνελεύσεις μέσα στις φυλακές και το Φλεβάρη του 1977 το COPEL (Συντονιστικό Αγωνιζόμενων Κρατούμενων) ήταν πλέον γεγονός. Μετά το βάναυσο ξυλοδαρμό εκατό νέων μέσα σε σωφρονιστικό ίδρυμα και το μαχαίρωμα τριών άλλων κρατούμενων, ξεκίνησε μια αιματηρή εξέγερση. Εικοσι έξι κρατούμενοι αυτοτραυματίστηκαν στο στομάχι μόλις κατέφθασε η αστυνομία, άλλοι κατάπιαν διάφορα αντικείμενα και ένας που μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο κατάφερε να αποδράσει. Στους διαδρόμους της φυλακής, ένας τραυματίας γράφει τη λέξη COPEL στους τοίχους. Την επόμενη μέρα 98 κρατούμενοι μεταφέρονται σε διαφορετικές φυλακές και 40 σοβαρά τραυματισμένοι εξαφανίζονται σε πειθαρχικά κελιά απομόνωσης. Από εκείνη τη στιγμή και μέχρι το 1979, εξεγέρσεις, απεργίες πείνας και απεργίες από την εργασία διαδέχονται η μία την άλλη σε ολόκληρη τη χώρα χωρίς σταματημό. Τα αιτήματα του COPEL περιλαμβάνουν τη βελτίωση των συνθηκών μέσα στη φυλακή, αμνηστία και κατάργηση όλων των νόμων και των κανονισμών που άφησε ως κληρονομιά η εποχή του Φράνκο.

Σ' αυτές τις φυλακές, σύμφωνα με τα λόγια του γενικού διευθυντή των φυλακών Carlos Garcia Valdes, κλείνονται οι "απροσάρμοστοι" ή εκείνοι που θεωρούνται "οι πλέον επικίνδυνοι" κρατούμενοι. Για την ασφάλεια της φυλακής είναι υπεύθυνη η Guardia Civil και όχι απλοί δεσμοφύλακες. Την πρώτη φορά που ένας κρατούμενος φτάνει στη Herrera de la Mancha, κρατείται σε καθεστώς επιτήρησης α΄ βαθμού (πλήρης απομόνωση). Αν δεν διαπράξει κάποιο παράπτωμα, τότε μεταφέρεται σε καθεστώς β΄ βαθμού, όπου οι διαφορές στη μεταχείριση είναι μηδαμινές (αυξάνεται ελάχιστα ο χρόνος προαυλισμού του μαζί με δύο ακόμα κρατούμενους). Όταν ο κρατούμενος περάσει από όλα αυτά τα διαφορετικά στάδια χωρίς παραπτώματα, μεταφέρεται σε άλλη φυλακή.

Παρά τις εξαιρετικά καταπιεστικές συνθήκες, ξεσπούν εξεγέρσεις και σ' αυτές τις φυλακές. Στη Meco, στη Μαδρίτη, στις αρχές της δεκαετίας του '80, οι κρατούμενοι δημιουργούν το APRE (Ένωση Φυλακισμένων σε Ειδικό Καθεστώς). Ο αγώνας τους γίνεται ανυποχώρητος. Αρνούνται κάθε μορφή διαλόγου και μια ριζοσπαστική μειοψηφία θέλει μόνο ένα πράγμα: Να σκοτώσει τους δεσμοφύλακες και τους μπάτσους, να αρπάξει τα όπλα και να πολεμήσει μέχρι θανάτου. Η καταστολή που ακολούθησε, και το γεγονός ότι τη δεκαετία του '80 το επαναστατικό κίνημα εκτός φυλακής βρισκόταν σε ύφεση, οδήγησε στην απουσία οποιουδήποτε αγώνα στις φυλακές σχεδόν για τα επόμενα δέκα χρόνια.

Τη δεκαετία του '90 αρχίζουν να επανεμφανίζονται οι συλλογικοί αγώνες μέσα στις φυλακές. Στις 27 Ιούνη 1989 ξεσπά στάση στη φυλακή Puerto de Santa Maria. Οι εξεγερμένοι μεταφέρονται στη Herrera de la Mancha και οδηγούνται στην απομόνωση. Την ίδια χρονιά, οι πολιτικοί κρατούμενοι της GRAPO ξεκινούν απεργία πείνας που θα διαρκέσει 435 ημέρες και θα προκαλέσει μεγάλη αναταραχή. Στις 14 Φλεβάρη 1990 οι κρατούμενοι παίρνουν όμηρους τους δεσμοφύλακες στη φυλακή Alcala-Meco. Απαιτούν την απελευθέρωση του Juan Redondo Fernandez και των κρατούμενων της Herrera de la Mancha. Τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου ιδρύεται το APRE(r) (επανίδρυση). Στις 18 Μάρτη του 1991 ξεσπά πάλι εξέγερση στη Herrera de la Mancha, σε ένδειξη συμπαράστασης στο APRE(r), και ακολουθεί νέα εξέγερση στις 11 Ιουλίου 1991.

F.I.E.S. (Αρχείο Κρατούμενων σε Ειδική Επιτήρηση)

Τα FIES ιδρύθηκαν μέσα από έναν απλό κανονισμό του Γενικού Διευθυντή των φυλακών Antonio Asuncion, ο οποίος σήμερα είναι αρχηγός του Σοσιαλιστικού Κόμματος στο Alicante. Αν και το 1994, το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε να θέσει προσωρινά εκτός λειτουργίας τα FIES, αυτό το καθεστώς απομόνωσης εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι σήμερα. Οι σωφρονιστικοί κανονισμοί που προβλέπονται στο άρθρο 93 δημιουργούν ένα καθεστώς που περιλαμβάνει:

- ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ: Προαυλισμός μέσα σε ένα ατομικό κλουβί, το πολύ για τρεις ώρες και με συντροφιά ένα ακόμη άτομο.
- ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΟ ΧΡΟΝΟ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΣΕ ΑΠΟΜΟΝΩΣΣΗ: Κανονικά, το καθεστώς κράτησης ενός κρατούμενου αναθεωρείται κάθε τρεις μήνες. Στην πραγματικότητα όμως ανανεώνεται διαρκώς, με αποτέλεσμα η απομόνωση να διαρκεί χρόνια, ακόμα και δεκαετίες.
- ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ: Όλες οι εξουσίες έέχουν παραχωρηθεί στο σωφρονιστικό ίδρυμα. Η διοίκησή του μπορεί να εισάγει μέτρα λογοκρισίας, περιορισμού της αλληλογραφίας, να αρνηθεί το επισκεπτήριο, να αποφασίσει ότι ο προαυλισμός θα γίνεται μέσα σε κλουβί, να διατάξει σωματική έρευνα με αυθαίρετη χρήση ακτινών Χ ή συνεχή φυσικά και ψυχολογικά βασανιστήρια.

Τα FIES στον αγώνα

Ο αγώνας ενάντια στα FIES ξεκίνησε αρχικά από άτομα ή μικρές ομάδες, αλλά μόλις πρόσφατα ένας αριθμός κρατουμένων στα FIES συνειδητοποίησαν την αναγκαιότητα του συντονισμού, και έτσι, μέσα από γράμματα που έστειλαν σε άλλους φυλακισμένους και σε ομάδες συμπαράστασης, άρχισαν να οργανώνουν τον αγώνα τους. Η πρώτη τους ενέργεια ήταν τα “chape- os” (άρνηση εξόδου από τα κελιά για τον καθιερωμένο προαυλισμό), αλλά γρήγορα είδαν πως αν δεν συμμετείχαν στον αγώνα και άλλοι κρατούμενοι και αν υπήρχε ριζοσπαστική υποστήριξη απ' έξω, τότε οι μοναδικές συνέπειες της δράσης τους θα ήταν η όξυνση της καταστολής. Μέσα από ενέργειες, επιστολές και προκηρύξεις, στον αγώνα συμμετείχαν και άλλοι κρατούμενοι, καθώς και ομάδες έξω από τα τείχη των φυλακών, όπως η AFAPP (Ένωση Φίλων και Οικογενειών των Πολιτικών Κρατούμενων της GRAPO), οι Μητέρες ενάντια στα Ναρκωτικά, η Ένωση κατά των Βασανιστηρίων κ.ά. Ύστερα από λίγο καιρό υπήρξε μια συμφωνία πάνω σε τρία βασικά αιτήματα:

Στις 24 Απρίλη 2000 στέλνεται ένα δέμα-βόμβα στο "δημοσιογράφο" J.M. Zuloaga της εφημερίδας 'La Razon', ο οποίος επιδιδόταν στη συγγραφή μιας σειράς διαστρεβλωτικών άρθρων σχετικά με τον αγώνα. Για την επίθεση αυτή ανέλαβαν αργότερα την ευθύνη οι "Los Anarquistas". Μετά από την ανάληψη ευθύνης, πολλοί κρατούμενοι στις φυλακές Villanubla ξεκινούν απεργία προαυλισμού, σε ένδειξη αλληλεγγύης με αυτούς που έστειλαν τη βόμβα. Την περίοδο μεταξύ του Μάη και του Ιούλη, ακολουθούν αρκετά τέτοια δέματα σε φασιστικές εφημερίδες. Καμία από αυτές τις βόμβες δεν εξερράγη. Στις 9 Νοέμβρη 2000, συλλαμβάνονται δύο αναρχικοί, ο Eduardo Garcia Macias και η Estefania Maurete Diaz. Τους αποδίδονται κατηγορίες για την αποστολή δεμάτων με βόμβες. Σε πολλές άλλες πόλεις γίνονται έρευνες σε σπίτια. Τα ΜΜΕ κάνουν ό,τι μπορούν για να διαδώσουν τα αστυνομικά σενάρια στον κόσμο: Σύμφωνα με αυτά, ο Eduardo και η Estefania σχημάτισαν ένοπλη ομάδα μαζί με κρατούμενους (που βρίσκονται στην απομόνωση!;) και οργάνωσαν από κοινού τις επιθέσεις. Η Estefania απελευθερώθηκε, χωρίς να αποσυρθούν οι κατηγορίες σε βάρος της. Είναι συντρόφισσα του Santiago Cobos, ενός από τους πιο δραστήριους κρατούμενους, και προφανώς αυτόν ήθελαν να σπάσουν συλλαμβάνοντάς την. Ο Eduardo αφήνεται ελεύθερος με περιοριστικούς όρους, αλλά στις 17 Νοέμβρη, μια εβδομάδα αργότερα, ύστερα από ισχυρές κυβερνητικές πιέσεις, συλλαμβάνεται ξανά και οδηγείται στις φυλακές Soto. Είναι μέλος του Αναρχικού Μαύρου Σταυρού και αυτό φαίνεται να εξυπηρετεί τις σκοπιμότητες της αστυνομίας που με ιδιαίτερο ζήλο ψάχνει για μια ανύπαρκτη "διεθνή συνομωσία" ή μια "διεθνή εγκληματική οργάνωση", ώστε με βάση αυτό το κατασκευασμένο σχήμα να συλλάβει και να καταδικάσει πολλά άτομα, πράγμα που αποτελεί συνήθη πρακτική.

Από τη σπίθα έρχεται η φωτιά. Αντίσταση μέσα και έξω από τις φυλακές!"

Σε διεθνές επίπεδο, οι κρατούμενοι έχουν συνδεθεί με άλλους κρατούμενους και ομάδες συμπαράστασης στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία, το Βέλγιο, τη Μεγάλη Βρετανία, τις ΗΠΑ. Εκεί υπάρχουν φυλακισμένοι που στέλνουν δηλώσεις αλληλεγγύης και/ή συμμετέχουν στις μηνιαίες απεργίες πείνας. Πολλοί επίσης είναι και εκείνοι που συμμετέχουν σε κινήσεις αλληλεγγύης με τους κρατούμενους που αγωνίζονται ενάντια στις φυλακές τύπου F στην Τουρκία. Ο αγώνας στην Τουρκία (με την απεργία πείνας μέχρι θανάτου που συνεχίζεται ως σήμερα, τη βίαιη στρατιωτική εισβολή στις φυλακές στις 19 Δεκέμβρη 1999 και τον αγώνα των οικογενειών των πολιτικών κρατούμενων), καθώς και οι αγώνες των κρατούμενων στις ΗΠΑ, όπως η συλλογική απεργία πείνας στις μονάδες απομόνωσης του Τέξας το Σεπτέμβρη του 2001, δείχνουν πως ο αγώνας ενάντια στην απομόνωση είναι πραγματικά διεθνής.

Μέχρι σήμερα, εκτός από κάποιες μικρής κλίμακας βομβιστικές επιθέσεις (όπως αυτές της "Διεθνούς Αλληλεγγύης"), όλες οι άλλες ενέργειες ήταν μη-βίαιες. Παρόλα αυτά, η απάντηση του Κράτους δεν ήταν άλλη από τη βία. Μέσα στις φυλακές, η καταστολή συνεχίζεται αμείωτη, με συνεχείς μεταγωγές, λογοκρισία, άρνηση επισκεπτηρίου, ταπεινώσεις, κακοποιήσεις, ξυλοδαρμούς, βασανιστήρια, θανάτους. Και, αν και ο Eduardo απελευθερώθηκε με καταβολή χρηματικής εγγύησης το Νοέμβρη του 2001, πολλοί άλλοι συνελήφθησαν και φυλακίσθηκαν. Η καταστολή στους δρόμους εντείνεται. Τον Οκτώβρη του 2002, τέσσερις αναρχικοί που δραστηριοποιούνται στο κίνημα των καταλήψεων συνελήφθησαν στη Βαλένσια με κατηγορίες για "διατάραξη της δημόσιας τάξης" και "φθορές". Ήταν λίγες μέρες μετά από μια αντιφασιστική πορεία που είχε καταλήξει σε συγκρούσεις, και σε αυτές αναφέρονταν οι κατηγορίες. Στη συνέχεια όμως, μετά από παρέμβαση του αρχηγού της Ομάδας Πληροφοριών της Ισπανικής Αστυνομίας, τους αποδόθηκαν κατηγορίες για “συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση". Τα στοιχεία που τους βαρύνουν φαίνεται, και πάλι, να βασίζονται στην επικοινωνία που είχαν οι 4 με κάποιους κρατούμενους. Είναι σαφές ότι το κράτος προσπαθεί να τρομοκρατήσει όλους εκείνους που υποστηρίζουν τους κρατούμενους και τους αγώνες τους.

Με την εμφάνιση στην Ευρώπη του λεγόμενου κινήματος "κατά της παγκοσμιοποίησης" (Πράγα, Γκέτεμποργκ, Γένοβα, Βρυξέλλες, Βαρκελώνη...), με τη δεύτερη Ιντιφάντα και τις βίαιες στρατιωτικές επιθέσεις του ισραηλινού στρατού (που κινητοποίησαν επίσης τις Αραβικές και Μουσουλμανικές κοινότητες στην Ευρώπη), με τις λαϊκές εξεγέρσεις στη Λατινική Αμερική, την 11η Σεπτέμβρη στις ΗΠΑ..., φαίνεται ότι το πάρτυ τελείωσε για τις κυρίαρχες τάξεις του κόσμου, και ότι αρχίζουν σοβαρά να ανησυχούν και να προετοιμάζονται για νέες επιθέσεις των αντιστεκόμενων. Οι νέοι νόμοι κατά της "τρομοκρατίας" σημαίνουν αναμφισβήτητα τον εκφασισμό του κράτους και της κοινωνίας, και δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός πως ήταν η Ισπανία και η Ιταλία (όπως και η Τουρκία) που έσπευσαν να ακολουθήσουν τις ΗΠΑ και ώθησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση να αποδεχτεί αυτούς τους νόμους -με τους οποίους μπορούν τώρα να νομιμοποιήσουν και να εντείνουν τον "βρώμικο πόλεμο" που στην πραγματικότητα μαίνεται εδώ και χρόνια. Τον τελευταίο μισό χρόνο γίναμε μάρτυρες ενός κύματος συλλήψεων. Δεκάδες μέλη, πρώην μέλη ή υποτιθέμενα μέλη ένοπλων ομάδων (GRAPO/PCE®, ETA, Ερυθρές Ταξιαρχίες, 17 Νοέμβρη, DHKP-C) συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν. Στη διάρκεια του τελευταίου χρόνου είδαμε επίσης ότι οι ομάδες συμπαράστασης στους πολιτικούς κρατούμενους μπαίνουν ολοένα και περισσότερο στο στόχαστρο των κατασταλτικών μηχανισμών. Σ’ αυτά τα πλαίσια εντάσσονται η αποφαση να τεθούν εκτός νόμου όλες οι πολιτικές ομάδες συμπαράστασης στους κρατούμενους της ΕΤΑ, αλλά και οι περιπτώσεις μελών του AFAPP, της Socorso Rojo (Κόκκινη Βοήθεια) και του Αναρχικού Μαύρου Σταυρού που υπέστησαν παρακολουθήσεις, συλλήψεις και φυλακίσεις εξαιτίας της υποτιθέμενης ανάμειξής τους σε "τρομοκρατικές ομάδες".