Eκτός από αυτούς τους χώρους, caracol επίσης ονομάζεται και μια ζαπατίστικη δομή αυτοδιοίκησης που αποτελείται από ένα συγκεκριμένο αριθμό Aυτόνομων Δήμων, από τις συνελεύσεις των οποίων εκλέγονται οι αντιπρόσωποι που αποτελούν το Συμβούλιο. Το caracol της Morelia ονομάζεται Torbellino de nuestras palabras (“Στρόβιλος του λόγου μας”) και περιλαμβάνει τους παρακάτω αυτόνομους δήμους: "17 de Noviembre", "Primero de Enero", "Ernesto Che Guevara", "Olga Isabel", "Lucio Cabanas", "Miguel Hidalgo" και "Vicente Guerrero". Η ονομασία του Συμβουλίου είναι "Καρδιά του ουράνιου τόξου της ελπίδας". Συνολικά πρόκειται για πάνω από 200 ζαπατιστικές κοινότητες. Στο έδαφός τους έχουν δολοφονηθεί στο πρόσφατο διάστημα δυο ζαπατίστες, υπεύθυνοι εργασιών σε κοινότητες, από παραστρατιωτικούς και ιθαγενείς λακέδες των τσιφλικάδων.

Στην περιοχή υποβόσκει διαρκώς η σύγκρουση, μέρος του πολέμου χαμηλής έντασης που διεξάγει η κυβέρνηση με τους κρατικούς και παρακρατικούς μηχανισμούς (αστυνομία, στρατό, παραστρατιωτικές ομάδες) ενάντια στους ζαπατίστες. Την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου 2003, ο δήμαρχος του Αltamirano επισκέφτηκε το caracol απειλώντας ότι την επομένη οι priistas θα έρχονταν με πορεία από το Altamirano για να το καταστρέψουν. Μάλιστα ο ίδιος θα ήταν επικεφαλής της πορείας. Αμέσως, το ίδιο βράδυ, πάνω από 1.000 ζαπατίστες μαζεύτηκαν στο caracol για να το προασπίσουν "ακόμα και με την ίδια τους τη ζωή". Το επόμενο πρωί συγκεντρώθηκαν στο Altamirano γύρω στους 200 priistas και άλλοι τόσοι παραστρατιωτικοί της οργάνωσης "Lucha Campesina", με 18 καμιόνια της Δημόσιας Ασφάλειας κι απροσδιόριστο αριθμό αμαξιών της Δικαστικής Αστυνομίας. Παράλληλα, δυο αντιπρόσωποι της τοπικής κυβέρνησης της πολιτείας, αυτοπροσώπως, προσπάθησαν μάταια να πείσουν τους ζαπατίστες να δεχτούν την πορεία στο caracol. Η Επιτροπή ανακοίνωσε: "Ξέρουμε καλά ότι πίσω από αυτές τις επιθέσεις των priistas στο δικό μας και σε άλλα caracoles βρίσκεται η κυρία Arely Madrid Tovilla, η οποία θέλει να γίνει κυβερνήτης της Τσιάπας και γι' αυτό μοιράζει λεφτά στους priistas για να επιτίθενται στα caracoles, λέγοντάς τους ότι οι ζαπατίστες είναι πολύ ανίσχυροι. Το σχέδιό της είναι να ξαναρχίσουν οι αντιπαραθέσεις κι αυτή να ανελιχθεί στη θέση του κυβερνήτη. Θέλουμε να γνωρίζουν οι priistas ότι δεν είμαστε ανίσχυροι κι ότι είμαστε διατεθειμένοι να πεθάνουμε για την αυτονομία μας. Θα υπερασπίσουμε το έδαφός μας με όλους τους τρόπους κι ως το τέλος." Η πορεία τελικά δεν έγινε. Τη νύχτα η αστυνομία έριξε δακρυγόνα και πυροβολισμούς έξω απ' το Altamirano, στο χωματόδρομο προς τη Morelia.

Μικρή ύφεση των επεισοδίων υπήρξε τις μέρες των εορτασμών για τα 10 χρόνια της εξέγερσης που συνέπεσαν με τα 20 απ' την ίδρυση του ΕZLN (17 Νοέμβρη 1983). Οι εκδηλώσεις ξεκίνησαν από τα μέσα Νοεμβρίου, σε διάφορες πόλεις του Μεξικού, με συζητήσεις, προβολές βίντεο, συναυλίες κλπ., με κορύφωση την ημέρα της πρωτοχρονιάς. Αντίθετα από πέρυσι -που η επέτειος είχε γιορταστεί με μια μεγαλειώδη πορεία 20.000 ζαπατιστών στην πόλη του San Christobal, σε ανάμνηση της έκρηξης της εξέγερσης την πρωτοχρονιά του 1994 με την ταυτόχρονη κατάληψη της πόλης και άλλων 4 πρωτευουσών δήμων της Τσιάπας από τον EZLN- η φετινή 10η επέτειος γιορτάστηκε μέσα στις κοινότητες. Η φιέστα κράτησε δυο μέρες με πολλή μουσική και χορό, θέατρο, παιχνίδια, βεγγαλικά και βέβαια τη συμβολική ζαπατιστική πορεία μέσα στα caracoles.

Η παρουσία των ξένων ήταν πολυπληθής, ειδικά στα caracoles, όπου είχαν καταφτάσει μεταξύ άλλων μέχρι και καραβάνια από τη Β. Αμερική, τόσο για τη συμμετοχή στους εορτασμούς όσο και για την υλοποίηση συγκεκριμένων προγραμμάτων εργασίας στις κοινότητες. Η παρουσία ξένων στις ζαπατιστικές κοινότητες έχει μεγάλη αξία για τους εξεγερμένους ιθαγενείς, ειδικά για την ασφάλειά τους απέναντι στο στρατό, την αστυνομία και τους παραστρατιωτικούς. Η διαμονή τους εκεί μπορεί να εξυπηρετεί δυο σκοπούς, είτε την υλοποίηση κάποιου προγράμματος εργασίας (πχ. στην εκπαίδευση, την ιατρική φροντίδα, τις διάφορες κατασκευές κλπ.) είτε την ανάληψη του ρόλου του παρατηρητή. Η δουλειά του παρατηρητή είναι το να καταγράφει με ακρίβεια κάθε τυχόν κίνηση του στρατού, της αστυνομίας ή των παραστρατιωτικών γύρω απ' την κοινότητα, τον αριθμό τους, τα μέσα τους, την ώρα εμφάνισής τους κλπ. και στο τέλος της διαμονής του να δίνει μια αναφορά στο Συμβούλιο του caracol στο οποίο ανήκει η συγκεκριμένη κοινότητα. Μέχρι τον περασμένο Αύγουστο, ένα μέρος της ευθύνης για τους επισκέπτες στις κοινότητες έφεραν καταρχήν οι διάφορες φιλοζαπατιστικές οργανώσεις που διαμεσολαβούν παρέχοντας συστατικές επιστολές, και κατά κύριο λόγο ο Enlace Civil (Κοινωνικός Σύνδεσμος), αλληλέγγυα οργάνωση με έδρα το San Christobal (enlacecivil@laneta.apc.org), η οποία κατηύθυνε τους επισκέπτες προς τις κοινότητες, προσδιορίζοντας το ρόλο τους σ' αυτές (πχ. υπεύθυνοι εργασίας ή παρατηρητές) και παραλαμβάνοντας στο τέλος την αναφορά τους. Με τη γέννηση των caracoles, η ευθύνη περνάει εξ' ολοκλήρου στα χέρια των Συμβουλίων στα οποία μπορούν πλέον ν' απευθύνονται κατευθείαν οι ξένοι.

“Σημαίνει ότι δεν εξαρτόμαστε από κανένα κυβερνητικό θεσμό, ότι οι κοινότητες είναι κυρίαρχες της μοίρας τους, ότι μπορούν να συμμετέχουν και να παίρνουν από μόνες τους αποφάσεις για τα ζητήματα που τις αφορούν, όπως και για τις μορφές οργάνωσης και διακυβέρνησής τους. Ότι εκλέγουν τις δικές τους τοπικές και διοικητικές αρχές. Ότι ο λαός διατάζει και η κυβέρνηση υπακούει. Ότι οι κοινότητες οργανώνονται για ν' αποκτήσουν καλή υγειονομική περίθαλψη, βελτιωμένη παραγωγή, δική τους εκπαίδευση, ισότιμη δικαιοσύνη”.

*

Σίγουρα προκαλεί εντύπωση το βάθος της αυτονομίας που έχουν κατακτήσει οι ζαπατιστικοί δήμοι στους βασικούς τομείς κοινωνικής οργάνωσης. Η μακροχρόνια αρνητική στάση των κρατικών και πολιτειακών αρχών απέναντί τους (με πρόσφατο το ναυάγιο της αποστολής ζαπατιστικής αντιπροσωπείας στο μεξικανικό κοινοβούλιο όπου μίλησε η comandante Esther το Μάρτιο του 2001, ως κατάληξη του μεγάλου καραβανιού της πορείας των "Χρωμάτων της Καρδιάς της Γης" από την Τσιάπας στην πόλη του Μεξικού, που δεν είχε σαν αποτέλεσμα την υπερψήφιση από τη Βουλή των ιθαγενικών δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται στις συμφωνίες του San Andres) λειτούργησε καθοριστικά στην πλήρη αποκοπή και ρήξη των ζαπατιστικών δήμων με τους κρατικούς θεσμούς και τις τοπικές αρχές.

Σημ: Εκτός από τη Morelia, τα υπόλοιπα caracoles είναι το Οventic στα Altos, η Realidad και η Garuncha (Franchisco Gomez) στη Lacandona, και το Roberto Barrios κοντά στο Palenque. Τα τελευταία δυο χρόνια εκδίδεται το περιοδικό Rebeldia (www. revistarebeldia.org) με αρθρογραφία γύρω από τη ζαπατιστική εξέγερση, αλλά και τις αντιστάσεις στη Λατ. Αμερική και διεθνώς. Επίσης μέσα απ' τα ζαπατίστικα εδάφη εκπέμπει ο πειρατικός σταθμός Radio Insurgente και για την ενημέρωση κυρίως των ξένων έχει δημιουργηθεί στο San Christobal το Κέντρο Ζαπατιστικής Πληροφόρησης (email: ciz@ezlnaldf.org και www.ezlnaldf.org).