Ο πρόσφατος ξεσηκωμός ξεκίνησε στις 19 Σεπτέμβρη, με το ζήτημα της πώλησης αποθεμάτων φυσικού αερίου της χώρας στις ΗΠΑ να αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου. Η συμφωνία της κυβέρνησης του προέδρου Γκονζάλο Σάντσεζ ντε Λοσάδα -Γκόνι- με την πολυεθνική εταιρεία Pacific LNG (σε κοινοπραξία με την Ρεπσόλ, την Μπρίτις Gs και την Παναμέρικαν Gas -συνέταιρο της Ένρον) προέβλεπε το ξεπούλημα του φυσικού αερίου, ενός από τα βασικά στοιχεία φυσικού πλούτου της χώρας, και τη μεταφορά του στην Καλιφόρνια μέσω της Χιλής. Η κύρια μορφή που πήρε ο αγώνας ήταν η δημιουργία μπλόκων-οδοφραγμάτων στους αυτοκινητόδρομους, με στόχο τον αποκλεισμό της πρωτεύουσας Λα Παζ, ενώ ξέσπασαν διαδηλώσεις και κηρύχθηκε γενική απεργία. Επίκεντρο των κινητοποιήσεων αποτέλεσε η περιοχή των υψίπεδων γύρω από τη Λα Παζ, και ειδικά η φτωχή πόλη του Ελ Άλτο, με 700.000 κατοίκους, κυρίως Ινδιάνους Aymara. Όπως έγραψε ένας ξένος ανταποκριτής: "Ό,τι ήταν το Σοβέτο για το κίνημα κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, είναι σήμερα το Ελ Άλτο για το ιθαγενικό κίνημα στη σύγχρονη Βολιβία: πυκνοκατοικημένες φτωχογειτονιές όπου ζουν εσωτερικοί μετανάστες, γειτονιές που έγιναν το καζάνι του ακτιβισμού." Στην πόλη, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης λειτουργούσαν 700 συνοικιακές επιτροπές, συνοδευόμενες από την οργάνωση ομάδων αυτοάμυνας.

Η πρώτη κατασταλτική επίθεση σημειώνεται στα χωριά Warisata και Sorata, στα μπλόκα των οποίων έχουν εγκλωβιστεί λεωφορεία με τουρίστες, στις 20 Σεπτέμβρη. Τρεις αγρότες, ένας φοιτητής και ένα πεντάχρονο κορίτσι δολοφονούνται από το στρατό. Στις συγκρούσεις που σημειώνονται πέφτει νεκρός και ένας στρατιώτης. Στις 9 Οκτώβρη, μια πορεία 500 μεταλλωρύχων που επιχειρεί να φτάσει στη Λα Παζ δέχεται επίθεση από στρατιωτικές και αστυνομικές δυνάμεις στο μπλόκο της Ventilla. Οι μεταλλωρύχοι αντιστέκονται με πέτρες και ανάβοντας φωτιές. Δύο από αυτούς πέφτουν νεκροί, χτυπημένοι από θραύσματα χειροβομβίδας.

Οι διαδηλωτές κινούνται προς την πόλη, με στόχο την προεδρική κατοικία και τον ίδιο τον Λοσάδα, ο οποίος εντωμεταξύ έχει καλέσει την εθνοφρουρά για την προστασία της κυβέρνησης. Στρατεύματα εγκαταλείπουν τις θέσεις τους στα σύνορα και κατευθύνονται προς την πρωτεύουσα. Στις κινητοποιήσεις προστίθενται και οι κοκαλέρος του Chapare στην κεντρική Βολιβία, που μέχρι εκείνη τη στιγμή είχαν περιορισμένη συμμετοχή στους αποκλεισμούς, γεγονός για το οποίο επικρίθηκε έντονα από τη βάση του κινήματος ο Εβο Μοράλες, σοσιαλιστής ηγέτης και βουλευτής του MAS (κίνημα για το σοσιαλισμό) που αναδείχτηκε ως συνδικαλιστής εκπρόσωπος των καλλιεργητών κόκας και υπήρξε αντίπαλος του Λοσάδα στις προεδρικές εκλογές του 2002. Στις νότιες και ανατολικές περιοχές της χώρας, κόσμος κατεβαίνει πλέον μαζικά στους δρόμους, με σύνθημα την παραίτηση της κυβέρνησης. Η σφαγή στο Ελ Άλτο έχει πυροδοτήσει έναν γενικό ξεσηκωμό, ευρύτερο από τον αρχικό αγώνα ενάντια στην πώληση του αερίου. Την ίδια στιγμή, το State Department και ο ΟΑS (Οργανισμός Αμερικάνικων Κρατών) ανακοινώνει ότι θα στηρίξει τον Λοσάδα. Οι κάτοικοι της Λα Παζ ενώνονται με τους διαδηλωτές που καταφτάνουν από τα μπλόκα. Πολλές γειτονιές της πόλης περνούν στα χέρια των εξεγερμένων και ο στρατός ελέγχει μόνο το νότιο τμήμα της πρωτεύουσας. Το πλήθος προχωρά προς το κυβερνητικό μέγαρο και προσωρινά υπερισχύει των κατασταλτικών δυνάμεων καταφέρνοντας να τις απωθήσει. Πληροφορίες μιλούν για τρεις νεκρούς στα προάστια και τρία ακόμα παιδιά που πέθαναν από ασφυξία εξαιτίας των χημικών.

Το ίδιο βράδυ εξαπολύεται επίθεση χιλιάδων στρατιωτών με άρματα μάχης που ανακαταλαμβάνουν σταδιακά το κέντρο της πόλης. Οι διαδηλωτές αντιστέκονται με πέτρες, καταστρέφουν δημόσια κτίρια και τράπεζες και πυρπολούν τα γραφεία του Επαναστατικού Εθνικιστικού Κινήματος του Λοσάδα. Τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία αναφέρουν πως οι νεκροί της Δευτέρας στη Λα Παζ είναι 14. Ένας νεκρός αναφέρεται και στην πόλη της Santa Cruz, χτυπημένος από σφαίρα στο κεφάλι.

Την επόμενη μέρα, η γενική απεργία έχει παραλύσει την πρωτεύουσα, στην οποία συνεχίζονται οι διαδηλώσεις, τα μπλόκα στις άλλες περιοχές της χώρας παραμένουν και οι συγκρούσεις έχουν μεταφερθεί στο Potosi, το Chapare και την Cochabamba όπου η αστυνομία κάνει χρήση πλαστικών σφαιρών για να διαλύσει το πλήθος. Χιλιάδες κάτοικοι του Ελ Άλτο ξεκινούν πορεία προς τη Λα Παζ στις 15 Οκτώβρη. Οι δυόμισι χιλιάδες μεταλλωρύχοι από την επαρχία Huanuni που κατευθύνονται προς την πρωτεύουσα δέχονται επίθεση από στρατιώτες στην περιοχή Patacamaya. Απάντούν στην καταστολή με τον δυναμίτη που κουβαλούν από τα ορυχεία και πληρώνουν το τίμημα της αντίστασής τους με δύο νεκρούς, τους Gregorio Ramirez και Zenοn Arias. Στην Cochabamba ο κόσμος αντιστέκεται με ξύλα, πέτρες και σφεντόνες. Στήνουν οδοφράγματα και τη νύχτα σκάβουν χαντάκια για να αποτρέψουν την διέλευση των τανκς. Ο Λοσάδα προτείνει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το φυσικό αέριο.

Στις 16 Οκτώβρη ανακοινώνεται πως από την έναρξη του αγώνα ενάντια στην πώληση του φυσικού αερίου οι νεκροί ξεπερνούν τους 70. Η Λα Παζ έχει καταληφθεί από 250.000 ιθαγενείς, αγρότες και εργάτες που διαδηλώνουν φωνάζοντας "Goni, cabron, te espera el paredon"..."Γκόνι, μαλάκα, σε περιμένει εκτέλεση". Σε αντίθεση με τις προηγούμενες μέρες, και ενώ ούτε η στρατιωτική βία ούτε οι εξαγγελίες περί δημοψηφίσματος κατάφεραν να εξουδετερώσουν την εξέγερση, η μεσαία τάξη συντάσσεται πλέον με το αίτημα της πτώσης της κυβέρνησης. Το αίτημα αυτό υποστηρίζεται με το ξεκίνημα απεργίας πείνας 750 ανθρώπων από τις πόλεις Λα Παζ, Cochabamba, Sucre και Santa Cruz, κίνηση που χαρακτηρίζεται ως μέσο πίεσης για την εξεύρεση μιας “εναλλακτικής” λύσης που θα θέσει τέλος στις κλιμακούμενες συγκρούσεις. Σε όλη τη χώρα υπάρχουν 37 μπλόκα. Τη νύχτα, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ συναντιέται με τον βολιβιανό αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Κάρλος Μέσα, ο οποίος -καιροσκόπος ως καλός πολιτικός- έχει ασκήσει μια μετριοπαθή κριτική στο Λοσάδα για τη σφαγή στο Ελ Άλτο. Έτσι δρομολογείται η εναλλαγή στην εξουσία, και από το πρωί της 17ης Οκτώβρη οι υπουργοί της κυβέρνησης Λοσάδα αρχίζουν να παραιτούνται. Ο ίδιος θα παραιτηθεί τελικά αργά το βράδυ και θα διαφύγει στο Μαϊάμι.

Ενόψει της συνεδρίασης του κογκρέσου που κλήθηκε για να χειριστεί την παραίτηση του προέδρου, επιστρατεύτηκαν τανκς για την περιφρούρηση κυβερνητικών κτιρίων, κατέφτασε ομάδα βορειοαμερικανών στρατιωτικών για να ελέγξει την κατάσταση, και σε πολλά σημεία οι συγκρούσεις αναζωπυρώθηκαν, καθώς ο στρατός επενέβη για να μπορέσουν οι βουλευτές από διάφορες περιοχές της χώρας να περάσουν από τα μπλόκα, προκειμένου να φτάσουν στη Λα Παζ για να συμμετάσχουν στη συνεδρίαση. Η καταστολή συνεχίζεται και στους δρόμους που οδηγούν στο αεροδρόμιο, καθώς χιλιάδες κόσμου κατευθύνονται προς τα εκεί για να "εμποδίσουν το Λοσάδα να το σκάσει". Ο στρατός επιτίθεται για να διασφαλίσει τη διαφυγή του και να εγκαθιδρύσει την τάξη του Μέσα.

Από την επόμενη μέρα, ο νέος πρόεδρος ζητά “εκεχειρία” από τους εξεγερμένους, δεσμευόμενος για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχετικά με την πώληση του αερίου, πρόταση που γίνεται δημόσια δεκτή από τον Έβο Μοράλες. Σε άλλες δηλώσεις του ο Μέσα ισχυρίστηκε πως για τις κοινωνικές αντιδράσεις στο σχέδιο πώλησης του αερίου ευθύνεται "η άγνοια και η έλλειψη πληροφόρησης των Βολιβιανών" (!) και έσπευσε να τονίσει πως ο "πόλεμος κατά των ναρκωτικών" θα συνεχιστεί. Θα συνεχιστεί δηλαδή η πολιτική καταστροφής των καλλιεργειών κόκας, η επακόλουθη οικονομική συντριβή, πολιτισμική καταπίεση και καταστολή των ιθαγενών κοκαλέρος, όπως και η αγαστή συνεργασία με τις ΗΠΑ στον "ναρκοπόλεμο" της λατινικής Αμερικής. Δηλώσεις υπέρ της εξαγωγής του φυσικού αερίου έκανε στη συνέχεια και ο νέος υπουργός υδρογονανθράκων, καθιστώντας ακόμα πιο επισφαλή την ήδη εύθραυστη "εκεχειρία των 90 ημερών".

*