Στο άκουσμα της αναγγελίας, διά στόματος Χ. Α. Σάμαρανγκ, της ανάθεσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, πολλοί πάγωσαν... Αυτό το “...is Athens!” έμοιαζε με κατάδειξη του μελλοθάνατου που οδεύει προς εκτέλεση. Μια εκτέλεση ανάλογη της εποχής, αργή, βασανιστική, με έναν τρόπο χειρουργικό που στο τέλος κανείς δεν μπορεί να ανακαλύψει ίχνος πτώματος για να θάψει. Αυτό το “...is Athens!” που όλοι φοβόντουσαν, λίγοι του αντιστάθηκαν και ακόμα λιγότεροι μπορούσαν να αντιληφθούν τι ακριβώς σήμαινε.

Και ερχόμαστε στο τώρα, ένα χρόνο πριν τη φιέστα-ραντεβού των απανταχού κερδοσκόπων του πλανήτη, να βλέπουμε το παζλ με το κωδικό όνομα “ανάπλαση” να σχηματίζεται αυστηρά οριοθετημένο. Και συνειδητοποιούμε πως εκεί μέσα, σ’ αυτή την πόλη-μακέτα λείπουμε εμείς, οι άνθρωποι, η κοινωνία, τα απομεινάρια φύσης και ελεύθερων χώρων, ενώ περισσεύουν οι αστυνόμοι, οι κάμερες, τα κάγκελα, οι απαγορευμένες πράξεις, οι απροσπέλαστες περιοχές, το τσιμέντο, το αρρωστημένο λευκό του μετρό, οι νόμοι της σιωπής και του ελέγχου, οι “ειδικοί”, οι διαφημιστές, τα ντηλέρια κάθε είδους και σίγουρα τ’ αφεντικά, που τρίβουν επιδεικτικά τα χέρια τους, φουσκωμένα από περηφάνια και ικανοποίηση αναμένοντας τη μεγάλη μέρα. Αυτή η πόλη-μακέτα μπορεί να σχεδιάστηκε σε διάφορα αρχιτεκτονικά γραφεία, συνέδρια πολιτικών και συμπόσια επιχειρηματιών και εργολάβων, αλλά γίνεται και θα συνεχίσει να γίνεται απειλητική πραγματικότητα σε ολόκληρο το λεκανοπέδιο Αττικής.

Αυτές οι επιθέσεις “ανάπλασης” που δέχθηκε η κοινωνία έγιναν αποσπασματικά αλλά μεθοδικά, πάντα με γνώμονα το κέρδος και σε καθεστώς απόλυτου ελέγχου για να το περιφρουρεί. Έγιναν προσεκτικά για να μη φανεί ολοκληρωτική η επίθεση, για να προφυλαχθούν από συνολική αντίσταση, να θεωρηθούν όλα “μεμονωμένα περιστατικά”, παρεξηγήσεις και αναγκαίες επεμβάσεις στους κάθε φορά “κακούς”. Με το χαμόγελο στα χείλη όλο το team του Athens ‘04 μας συστήθηκε ως αυτόκλητος εκπληρωτής των επιθυμιών μας για “καλύτερη ζωή”, καθαρή, φωτεινή και ασφαλή πόλη, μοντέρνους ευρύχωρους δρόμους μαντρωμένα και στειρωμένα αδέσποτα, το καλύτερο μετρό της Ευρώπης, το ασφαλέστερο αεροδρόμιο του κόσμου, τα σύγχρονα γήπεδα, τις οικολογικές χωματερές και τις ακόμα πιο οικολογικές μονάδες υψηλής τάσης της Δ.Ε.Η.

Αυτοί οι χαμογελαστοί εκπρόσωποι της εξουσίας που κάνουν το μαύρο άσπρο για να αποσπάσουν την πολυπόθητη “κοινωνική συναίνεση” αποκρύπτουν την αλήθεια της καταστροφής και του θανάτου των δημόσιων χώρων (δάση, πάρκα, πλατείες, παραλίες), θάβουν τις αντιστάσεις και αποσιωπούν την καταστολή των ανθρώπων των “υπό αναβάθμιση περιοχών” (Φιλοπάππου, Πεδίον του Άρεως, Ηλιούπολη, Βριλήσσια, Καπανδρίτι). Βαφτίζουν τις δολοφονίες εργατών στα “μεγάλα έργα” ατυχήματα, ενώ είναι αποτέλεσμα της εντατικοποίησης για τη γρήγορη αποπεράτωσή τους και της παντελούς έλλειψης μέτρων ασφαλείας για να μην ανέβει το κόστος των εργολάβων.

Σίγουρα δεν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι αυτά που τώρα κατασκευάζονται (από έργα μέχρι νόμους) είναι για το 15θήμερο των Ολυμπιακών Αγώνων. Καθημερινά αποδεικνύεται όλο και πιο εύστοχος αυτός ο αρχικός αόριστος προβληματισμός ότι “μετά την Ολυμπιάδα τα πράγματα θα ‘ναι δύσκολα...”. Δεν θα ‘ναι μόνο τα σπασμένα από το party των γαλαζοαίματων για να πληρωθούν, θα ‘ναι και ό,τι έκλεψαν τα αφεντικά από την κοινωνία όλο το προηγούμενο διάστημα και τα οποία θα ’χουν πλέον νομιμοποιηθεί στις συνειδήσεις αρκετών ως χαμένα, δεδομένα και απαγορευμένα. Γι’ αυτό έχουν αξία και ιστορική σημασία οι όποιες αντιστάσεις εκφράζονται ενάντια σε μια πόλη που αρχίζει να παραδέχεται ανοιχτά πως είναι μια φυλακή για τους ανθρώπους της.

Γι’ αυτό αντιστεκόμαστε και στην καταστροφή των Εξαρχείων. Μιας γειτονιάς με συμβολική πλέον σημασία για όλους μας που η πολιτική της ταυτότητα είναι χαμένη στο παρελθόν, κλεμμένη και από προηγούμενες “επιχειρήσεις αρετής και ευταξίας”. Η πλατεία-σημείο αναφοράς είναι ζωσμένη πια από μαγαζιά, lifestyle, πρέζα και ασφαλίτες. Εξακολουθεί όμως να διατηρεί στα πέριξ έναν κόσμο που δραστηριοποιείται πολιτικά ενάντια στην εξουσία (αφίσες, εκδηλώσεις, Στρέφης, στέκια). Ο οποίος με τη δράση του συντηρεί το όνομα μιας ζωντανής γειτονιάς που στο κέντρο της Αθήνας τουλάχιστον δεν υπάρχει ανάλογη.

Είναι προφανές λοιπόν ότι αυτός είναι ο κυριότερος λόγος για την καταστροφή της πλατείας ενδεχομένως και του Στρέφη. Η δημιουργία μιας πλήρως ελεγχόμενης και από πολεοδομική άποψη περιοχής, η ισοπέδωση ενός χώρου και της ιστορικότητάς του στοχεύει στο να σβηστεί από τις μνήμες των ανθρώπων ο χαρακτήρας, η αίσθηση και η οικειότητα με κάτι που θεωρείται δεδομένο. Αποσκοπεί ακόμα και στην εθελούσια αποχώρηση των “ενοχλητικών”. Μια ανάπλαση απόδειξη επιβολής και πρόσκλησης σε νέους επιχειρηματίες να επενδύσουν, άφοβα πλέον, ολοκληρωτικά στην περιοχή. Μένει σε μας και στους ανθρώπους που νοιάζονται και αγωνίζονται για την ελευθερία, οι σκοποί τους να μην πραγματοποιηθούν και τα σχέδιά τους να μείνουν ανεκπλήρωτα.

*