(Αναρχικό Δελτίο, νο
20, Φλεβάρης 2003)ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΚΡΑΤΗΣΗΣ
Οι ειδικές φυλακές, τα λευκά κελιά, η θεσμοθέτηση μιας ξεχωριστής φυλακής μέσα στη φυλακή, με σκληρότερους περιορισμούς και ακόμα πιο απάνθρωπους όρους, δεν είναι ένα μέτρο που χαρακτήρισε τον λεγόμενο ευρωπαϊκό δικαιικό "πολιτισμό" τις προηγούμενες δεκαετίες, αλλά ένα βασανιστήριο που εξελίσσεται.
Κι αυτό, παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο -διαβεβαιώσεις παρόμοιας ποιότητας και στόχευσης με αυτές που διακηρύσσουν πως δεν υπάρχουν σήμερα πολιτικοί κρατούμενοι και δεν είναι πολιτική δράση η αντιπαράθεση με το κράτος, αλλά εγκληματίες και εγκληματικές πράξεις αντίστοιχα- γιατί δήθεν ένα δημοκρατικό καθεστώς δεν έχει κοινωνικούς-ταξικούς αντιπάλους, ούτε χρησιμοποιεί τέτοια μέσα εξόντωσης.
Οι ειδικές συνθήκες κράτησης όχι μόνο επιβιώνουν, αλλά προσαρμόζονται στο σήμερα, όπου ο εγκλεισμός εμφανίζεται ως γενικευμένη συνθήκη, σε έναν κόσμο ταξικής εκμετάλλευσης και κοινωνικών αποκλεισμών που χρειάζεται όλο και περισσότερες φυλακές για να εξοστρακίζει τους ανεπιθύμητους πληθυσμούς και για να απομονώνει εκείνους που αγωνίζονται ενάντια σ' αυτή την πραγματικότητα, σ' έναν κόσμο στρατοπέδων συγκέντρωσης, όπως τo Γκουαντανάμο για τους αιχμαλώτους πολέμου της Νέας Τάξης ή των "ειδικών κέντρων κράτησης" που στοιβάζονται χιλιάδες μετανάστες, στην Αυστραλία, την Ευρώπη και τη Β.Αμερική. Σε έναν κόσμο τέλος, που ολόκληρος ο κοινωνικός χώρος μετατρέπεται σε μια τεράστια ανοιχτή φυλακή -με κάμερες παρακολούθησης και αστυνομικούς ελέγχους, αποστειρωμένους χώρους και συνεχή επιτήρηση- στην οποία είμαστε όλοι φυλακισμένοι.
Ξαναγυρνώντας στο συγκεκριμένο μοντέλο των ειδικών συνθηκών κράτησης σε απομόνωση, μολονότι το είδαμε να υιοθετείται από πολλά ευρωπαϊκά κράτη, κυρίως τη δεκαετία του '70, σαν μέτρο ελέγχου και καταστολής των, ένοπλων ή μη, επαναστατικών κινημάτων και ομάδων που έδρασαν με στόχο την ανατροπή του συστήματος, καθώς και σαν μέσο ψυχικής, πνευματικής και φυσικής εξόντωσης όσων κατηγορούνταν για αντίστοιχη δράση και συντριβής της προσωπικότητας και της πολιτικής τους ταυτότητας, δεν περιορίστηκε διόλου στην εξουδετέρωση της πολιτικής αντίστασης και αντιβίας. Αντιθέτως, ακόμα και σε επόμενες περιόδους που ανάλογες μορφές δράσης παρουσίασαν κάποια ύφεση, ακόμα κι όταν φάνηκε να χαλαρώνει το καθεστώς έκτακτης ανάγκης που τα διάφορα κράτη είχαν επιβάλει προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον τεταμένο ταξικό-κοινωνικό πόλεμο, το συγκεκριμένο μέτρο απομόνωσης όχι μόνο δεν ατόνησε αλλά διευρύνθηκε και σε βάρος άλλων κοινωνικών ομάδων και ιδιαίτερα των απείθαρχων κρατούμενων.
Έτσι π.χ. στην Ιταλία, μετά την ψήφιση διαδοχικών αντιτρομοκρατικών νόμων, την κατασκευή ειδικών φυλακών, την επιβολή ειδικών συνθηκών κράτησης στους πολιτικούς κρατούμενους, αλλά και τις πολυάριθμες και αιματηρές εξεγέρσεις στις φυλακές και τη σχετική χαλάρωση των ειδικών μέτρων στη συνέχεια, απ' τις αρχές τις δεκαετίας του '90 ισχύει το άρθρο 41. Αυτό το άρθρο προβλέπει περιορισμούς ίδιους ή και αυστηρότερους των προηγούμενων χρόνων, όπως συνεχή απομόνωση, ελάχιστη ώρα προαυλισμού, όπου ο καθένας είναι μόνος του, μία ώρα επισκεπτηρίου το μήνα με συγγενείς και άλλη μια με δικηγόρο, πίσω από διαχωριστικό τζάμι και υπό παρακολούθηση, λογοκρισία εγγράφων, στέρηση της δυνατότητας απασχόλησης μέσα στη φυλακή κ.λπ. Αυτό το μέτρο ακολούθησε τον "πόλεμο κατά της μαφίας" για όσους αρχικά κατηγορούνταν ως μέλη τέτοιων ομάδων, με γνώμονα πάντα το αν και κατά πόσο φάνηκαν συνεργάσιμοι προς τις διωκτικές αρχές, και στη συνέχεια εφαρμόστηκε και σε άλλους κρατούμενους. Χαρακτηριστικά, μετά τις εκτελέσεις των κρατικών συμβούλων Ντ'Αντόνα, το 1999, και Μπιάτζι, το 2002, από τις "Ερυθρές Ταξιαρχίες - Μαχόμενο Κομμουνιστικό Κόμμα", ψηφίστηκε η επέκταση του μέτρου και σε βάρος των ήδη υπαρχόντων πολιτικών κρατούμενων που εξακολουθούν να μην αποκηρύσσουν την ένοπλη πάλη. Επίσης, και πιο πρόσφατα, έντεκα από τα συνολικά σαράντα μέλη του δικτύου no global που συνελήφθησαν το Νοέμβρη του 2002 με κατηγορίες για τις συγκρούσεις στη Νάπολη και τη Γένοβα, οδηγήθηκαν σε φυλακές υψίστης ασφαλείας και κρατήθηκαν σε καθεστώς ειδικών συνθηκών.
Άλλο παράδειγμα είναι η Ισπανία, όπου ισχύει ένα μη θεσπισμένο, ωστόσο πλατιά διαδεδομένο καθεστώς απομόνωσης που ονομάζεται F.I.E.S. (Αρχείο Κρατούμενων σε Ειδική Παρακολούθηση). Πρόκειται για ένα από τα σκληρότερα συστήματα απομόνωσης, διαβαθμισμένο σε κλίμακες (FIES 1, 2, 3 κλπ.) με στόχο τους απείθαρχους και ανυπότακτους κρατούμενους, είτε πολιτικούς είτε κοινωνικούς. Σύμφωνα με τον Jose Tarrio, κρατούμενο των FIES, το πρόγραμμα αυτό "εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 1991 μετά την αναδιοργάνωση του APRE (σύλλογος φυλακισμένων σε ειδικό καθεστώς), μιας ομάδας συνειδητοποιημένων κρατούμενων, δραστήριων σε ό,τι αφορά τα προβλήματα της φυλακής. Ήταν επίσης μετά από μια σειρά εξεγέρσεων με ομηρίες δεσμοφυλάκων και προϊσταμένων της φυλακής και της δικαιοσύνης, που είχαν πραγματοποιηθεί με σκοπό να φτάσουν στην κοινωνία τα αιτήματα των κρατούμενων για βελτίωση των συνθηκών μέσα στις ισπανικές φυλακές".
Ο αγώνας ενάντια στα FIES επεκτάθηκε στις περισσότερες ισπανικές φυλακές, με αποχές προαυλισμού και απεργίες πείνας, σε συντονισμό και με κινητοποιήσεις εκτός φυλακής, στο δρόμο. Τα αιτήματα που έθεσε ο αγώνας των κρατούμενων είναι: Κατάργηση των FIES, αποφυλάκιση των κρατούμενων που πάσχουν από χρόνιες και ανίατες ασθένειες, παύση του διασκορπισμού των φυλακισμένων μακριά από τους τόπους προέλευσής τους. Οι πιο πρόσφατες και μεγάλες κινητοποιήσεις και αλυσιδωτές απεργίες πείνας των κρατούμενων ενάντια στα FIES έγιναν το 2000. Το πολύμορφο κίνημα αλληλεγγύης που αναπτύχθηκε στην Ισπανία έγινε στόχος της καταστολής, και πολλοί αναρχικοί βρέθηκαν στη φυλακή, καταλήψεις στέγης δέχτηκαν εισβολές της αστυνομίας, ενώ τα ΜΜΕ ενορχήστρωναν μια καμπάνια παραπληροφόρησης και εγκληματοποίησης, παρουσιάζοντας τους αλληλέγγυους ως τρομοκράτες που κατευθύνονται από τους φυλακισμένους.
Αγώνες ενάντια στο καθεστώς απομόνωσης και αργού θανάτου μέσα στις φυλακές εμφανίζονται και σε άλλες χώρες. Στη Γαλλία, τη διετία 2000-2001, έγιναν απεργίες πείνας των φυλακισμένων αγωνιστών της Action Directe, αλλά και άλλων πολιτικών κρατούμενων με παρόμοια αιτήματα (κατάργηση της απομόνωσης, αποφυλάκιση των ασθενών, επανένωση των πολιτικών κρατούμενων, παύση του διασκορπισμού).
Και βέβαια υπάρχει ο μεγαλειώδης αγώνας των Τούρκων και Κούρδων πολιτικών κρατούμενων ενάντια στις νέες φυλακές τύπου F στην Τουρκία που συνεχίζεται για πάνω από δύο χρόνια και στον οποίο έχουν χάσει τη ζωή τους πάνω από 100 άνθρωποι μέσα και έξω από τις φυλακές, συμμετέχοντας στην απεργία πείνας για να μην μπουν στα λευκά κελιά, αλλά και κατά την εισβολή του στρατού και της αστυνομίας σε περισσότερες από 20 φυλακές στις 19 Δεκέμβρη του 2000 για να "σπάσει" η απεργία πείνας. Παρόλο που πολλοί καθεστωτικοί παράγοντες από ευρωπαϊκές χώρες εξέφρασαν τη δυσφορία τους για το αίμα που χύθηκε στις τουρκικές φυλακές, υπονοώντας ότι πρόκειται για έναν "αναχρονισμό" που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο κράτος και για "έλλειμμα δημοκρατίας" που θα αποκατασταθεί όταν θα ενταχθεί στο "ανθρωπιστικό" περιβάλλον της Ευρώπης, στην πραγματικότητα πρόκειται για το αντίθετο. Τα λευκά κελιά αποτελούν προϋπόθεση για τον "εκδημοκρατισμό" και την εναρμόνιση της χώρας αυτής με τα πρότυπα των δημοκρατιών της Ευρώπης και της Β. Αμερικής απ' όπου εισάγεται και το συγκεκριμένο μοντέλο εγκλεισμού, αντικαθιστώντας προηγούμενες μορφές ωμής φυσικής βίας που δεν κατάφεραν να εξουδετερώσουν την πολιτική υπόσταση των κρατούμενων, με την επιστημονική καταστολή που χρησιμοποιεί ως εργαλεία τα ψυχολογικά πειράματα σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική και την τεχνολογία. Όπως γράφεται σε ένα εγχειρίδιο του τουρκικού υπουργείου δικαιοσύνης για τη διαχείριση των φυλακών: "Όταν ο κρατούμενος δεν επικοινωνεί, πεθαίνει σαν ψάρι έξω από το νερό, όταν οι πηγές που τρέφουν το πνεύμα και τις ιδέες του αποκοπούν και στερέψουν, η επαναστατική πλευρά του θα ξεριζωθεί".
Κλείνοντας θα υπενθυμίσουμε τα λόγια της Αγγελικής Σωτηροπούλου που πρόσφατα πραγματοποίησε απεργία πείνας για 21 μέρες, ενάντια στο ειδικό καθεστώς εξόντωσης των κρατούμενων ως μέλη της '17 Νοέμβρη': "...Ζούμε σε μια φυλακή μέσα στη φυλακή. Γύρω από το χώρο που βρίσκονται τα ειδικά κελιά σήκωσαν πανύψηλους μεταλλικούς τοίχους με πλέγμα από πάνω για να μην βλέπεις τίποτα. Αυτά τα στενόχωρα πηγάδια τα ονομάζουν προαύλια και στα οποία το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να περπατάς πάνω-κάτω στα λίγα μέτρα... Είκοσι τέσσερις ώρες σε απόλυτη απομόνωση και απραξία που δεν αλλάζει, τρίωρος προαυλισμός μου, μόνη μου (ή των πιο τυχερών δύο ή τριών μαζί). Νύχτα-μέρα σιωπή. Οι μόνοι ήχοι που ακούω είναι τα βήματα των φυλάκων και οι λίγες λέξεις τους όταν φέρνουν το φαγητό ή με καλούν για επισκεπτήριο... "
Από αυτή τη σύντομη αναφορά γίνεται σαφές ότι το βασανιστήριο της απομόνωσης, συμπλήρωμα στο βασανιστήριο του εγκλεισμού, εξακολουθεί να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της σύγχρονης κατασταλτικής στρατηγικής σαν μέσο ελέγχου και τρομοκράτησης των κρατούμενων και ολόκληρης της κοινωνίας.
Ταυτόχρονα αποτελεί ένα ακόμα σημείο-αιχμή για το επαναστατικό κίνημα και κάθε μορφή αντίστασης στην κρατική βαρβαρότητα και την καπιταλιστική σκλαβιά, στο βαθμό που αναγνωρίζει ότι ο αγώνας για την Ελευθερία διαπερνά τα τείχη των "ειδικών" ή "κανονικών" κελιών, κι ότι όσο υπάρχουν φυλακές είμαστε όλοι φυλακισμένοι.
Σημείωση: Το κείμενο αυτό κατατέθηκε στη συζήτηση για τις φυλακές και τις ειδικές συνθήκες κράτησης κατά τη διάρκεια της διήμερης εκδήλωσης που διργάνωσε η Συνέλευση Αναρχικών στο στο Πολυτεχνείο στις 28&29 Γενάρη.